Vazospazm Nedir?
En basit tanımıyla beyin damarlarında daralma, büzülme anlamına gelen vazospazm beyin kanaması sonrası gelişen bir durumdur. Kanama sonucu hasar görmüş beyin damarları sürekli kasılabilir, bunun sonucunda da ilgili damar daralabilir. Vazospazm aynı zamanda proliferatif bir anjiopatidir. Yani damar duvarı sadece kasıldığı için sadece daralmamış aynı zaman da kalınlaşmıştır da. Bu olgu nihayetinde bazı beyin damarlarının yeterince beslenememesine yol açar.
Beyin kanaması ciddi bir durumdur ve birçok hasta maalesef daha hastaneye ulaşmadan yaşamını kaybeder. Ancak bazı hastaları tedavi etme şansımız olur. Burada kanamadan ne kadar süre sonra hastaya müdahale edildiği oldukça önemlidir. Hasta ameliyata alınır. Beyindeki fazla kan tahliye edilir, kanamaya neden olan faktör kapatılır. Hastaların bir bölümü yaşama tutunmuştur. Burada artık bir diğer önemli soru sorulmaya başlar. Hastada herhangi bir fonksiyon kaybı oldu mu? Beyin kan akışının son derece fazla olduğu bir organdır. Öyle ki, beyin damarlarını beslemek için kalpten çıkan kanın 4’te birinin beyne gitmesi gerekir. Beyin damarlarına yeterince kan gitmediğinde yani bu damarlar beslenemediğinde hastada bazı fonksiyonel sorunlar söz konusu olabilir. Bu nedenle kanamada beynin ne derecede hasar almış olduğu son derece önemli bir sorudur.
İşte bu hasarlardan biri de vazospazmdır. Özellikle büyük damarları etkileyen kanamalardan sonra ortaya çıkan vazospazm beyin kanaması geçiren hastaların yaklaşık yüzde 70’inde görülür. Vazospazm hızlı bir şekilde kendini gösterir. Kanamadan sonraki ilk 2 hafta içinde ortaya çıkar. Öte yandan her hastada damardaki büzüşmenin şiddeti aynı olmaz. Bazı hastalarda kan akışı ciddi anlamda azalmışken, bazılarındaki sorun tolere edilebilir seviyelerdedir. Vazospazm oluşan hastaların ortalama dörtte birinde sorun ciddidir. Çeşitli oranlarda fiziksel engellilik oluşabilir. Bu hastaların bir bölümünde de yaşam kaybı söz konusu olabilir. Yaşamına devam eden, fiziksel bir engeli de olmayan bazı hasta gruplarında ise psikolojik, duygusal veya karakterle ilişkili bazı değişiklikler izlenebilir.
Vazospazmın Nedeni
Vazospazm beyinde gelişen bir dizi olay sonucunda ortaya çıkan bir olgudur. Bir hastanın beyninde anevrizma varsa ve bu anevrizma yırtılıp hastada subaraknoid kanamaya yol açmışsa, kanamanın olduğu damarlarda fazla kan birikip, ilgili damarı daraltabilir ve kanamanın etkilediği damarlara yeterince kan gitmeyebilir. Bu durumda beynin beslenmesiyle ilgili sorunlar gündeme gelebilir. Nihayetinde de vazospazm dediğimiz durum ortaya çıkabilir. Durumun ne derece şiddetli olduğunu görmek için BT, MR, anjiyografi, doppler gibi tanı araçlarına başvurmak gerekebilir.
Vazospazm Tedavisi
Beyin kanaması geçiren hastaya yapılan ilk tedavi, kafatası içinde biriken fazla kanı tahliye etmek ve yırtılmış, kanayan anevrizmayı kapatmaktır. Hastada vazospazm oluştuğunda ise buradaki tedavi prensibi beyne daha fazla oksijen, kan gitmesini sağlamaya yönelik olur. Ağızdan alınan veya anjiyografi ile doğrudan damara verilen ilaçlara başvurulabilir. Daralmış beyin damarını genişletmek için balon anjiyoplasti gibi uygulamalar da düşünülebilir.