Beyin Kanaması Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
Beyin, vücudun tüm fonksiyonlarından sorumludur. Görebileceği herhangi bir zarar vücutta dramatik etkilere yol açabilir. Bu tehlikelerden korunması için kafatası ile çevrelenmiştir. Ancak yine de kafaiçi basınç artışı ve ciddi travmalar ile karşılaştığında zarar görebilir. Beyin kanaması da beyne zarar verme verme potansiyeli olan hayati ve hızlıca tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Beyin Kanaması Nedir?
Kafatasının içinde meydana gelen kanamalardır. Kanama, beyin yüzeyinde ve beyin boşluklarında oluşabilir. Beyin kanaması her yaştan bireyde görülebilir. Ancak 50-60 yaş arası kişilerde beyin kanaması olgusu ile daha sık karşılaşırız. Beyin kanaması acil müdahale edilmesi gereken ciddi bir sağlık sorunudur. Vücutta işlev kayıplarına ve ölümlere neden olabilmektedir.
Kanama iki nedenle oluşabilir; spontan ve travmatik. Spontan beyin kanamaları beynin kendisi ile alakalıdır. Beynin spesifik bir bölgesinde olur. Örneğin beyin damarından oluşan bir anevrizmanın patlaması sonucu spontan beyin kanaması ortaya çıkabilir. Travmatik beyin kanaması ise kaza ve yaralanmalar sonucu oluşur. Beynin tamamına etki eder. Trafik kazaları ve yüksekten düşme travmatik beyin kanamasına en sık neden olan durumlardır.
Beyin Kanaması Belirtileri Nedir?
Tüm dünyada her yıl yaklaşık bir milyon kişinin beyin kanaması geçirdiği öngörülüyor. Acil tıbbi tedavi gerektirdiği için beyin kanamalarında erken tanı oldukça önemli oluyor. Bu nokta da hastaların bazı şüphe uyandıran belirtileri dikkate alması gerekiyor. Peki, beyin kanamalarında en sık görülen belirtiler nelerdir?
- Baş ağrısı (geçmeyen, beynin spesifik bir bölgesinde olan, şiddetli, zonklar gibi)
- Bulantı ve kusma
- Ensede sertleşme
- Görme sorunları (çift görme, bulanık görme, ışığa bakamama, göz kapağının düşmesi, gözlerin istemsiz hareketi)
- İşitme ve konuşma sorunları (duyuların zayıflaması, konuşmada güçlük)
- Baş dönmesi ve bilinç kaybı
- Yüz felci (genellikle tek tarafta olur)
- Kaslarda kuvvet kaybı, karıncalanma, uyuşukluk ve dengede kalmada güçlük
- Yutkunurken zorlanma
Not: Yüksek tansiyon hastalarında beyin kanaması meydana gelebilir. Hipertansiyon, beyin damar duvarlarını zayıflatır. Bu da kanama riskini artırır. Şiddetli baş ağrısı, bilinç kaybı, uyuşukluk, güçsüzlük, konuşulanları anlamama, sürekli uyuma isteği, çevredeki olayları ve sesleri idrak edememe ve konuşma güçlüğü gibi durumlar tansiyona bağlı beyin kanamasının belirtileridir.
Tanı
Bir travma sonucu veya yukarıda belirttiğimiz belirtiler neticesinde kliniğimize başvuran hastalarda ilk olarak beyin tomografisine başvururuz. Böylece beyinde kanama olup olmadığını ve kanamanın beynin neresinde olduğunu tespit ederiz. Tomografi görüntülemesiyle ne tip bir kanamayla karşı karşıya olduğumuzu da anlarız. Gerekirse beyin ve sinir cerrahi uzmanı bilgisayarlı anjiyografi, MR veya MR anjiyografi gibi ileri görüntüleme teknolojilerine de başvurabilir.
Beyin Kanamasının Türleri
Beyin kanaması meydana geldiği bölgeye göre beş farklı şekilde sınıflandırılır.
İntraserebral kanama
Beyin dokusunda meydana gelen kanamalardır. Kliniğimize başvuran beyin kanaması hastalarının yaklaşık dörtte biri bu tür kanamalardan muzdariptir. Beyinde oluşan baloncuklar (anevrizma), kronik yüksek tansiyon ve migren intraserebral beyin kanamalarına neden olabilir. Yaşlılık, şeker hastalığı, aşırı alkol kullanımı mevcut riskleri artırır.
İntraventriküler kanama
İntraserebral kanama ile birlikte görülebilir. Kanama, beyindeki sıvı dolu odacıklarda oluşur. Ventrikül adı verilen bu odacıklarda beyin omurilik sıvısı üretilir.
Subaraknoid Kanama
Beyindeki anevrizmanın patlamasıyla oluşan kanamalar genellikle subaraknoid beyin kanamalarıdır. Sıklıkla daha önce eşi benzeri yaşanmamış bir baş ağrısı ile kendini gösterir. Yüksek tansiyonu olan yaşlı hastalarda risk daha yüksektir.
Subdural Kanama
Trafik kazaları, düşme, yaralanma gibi travma kaynaklı beyin kanamaları genellikle subdural kanamalardır. Toplardamarlarda yırtılma veya kopma olur. Bu tür beyin kanamalarında kafaiçi basınç diğer beyin kanamalarına göre bir nebze düşüktür. Yani hasta travma sonrası bilincini kaybederek hastaneye yatırılabileceği gibi olaydan iki hafta sonrada şiddetli bir baş ağrısı hissederek de hastaneye başvurabilir. Beynine şiddetli bir darbe alan her hastanın bu senaryoyu göz önünde bulundurması gerekir.
Epidural Kanama
Travma nedenli beyin kanamalarından biridir. Kafatası kemiklerinde oluşan kırık veya yaralanmalar neticesinde atardamarlardan biri yırtılabilir ve beyin kanaması oluşur. Bu tür hastalarda en sık rastlanan öykü olaydan hemen sonra bilincin bir anlığına gidip gelmesi ve sonra tekrar gitmesidir. Epidural kanamalar genelde yavaş olur. Bu nedenle hasta olaydan bir iki gün sonra dahi kötüleşebilir.
Neden Olur?
Beyin kanamalarının farklı nedenleri olabilir. Ancak iki temel neden yaşlanma ve hipertansiyondur. Doğanın bir kanunu olarak yaşlandıkça vücudumuz, daha spesifik olarak da beynimiz ve beyin damarlarımız yıpranır. Neticede beyin damarları yırtılabilir ya da damarların incelmesiyle anevrizma oluşabilir ve patlayabilir. Böylece beyin kanaması meydana gelir. Beyin kanamasına neden olan diğer faktörler ise şöyledir;
- Beyin damarlarında görülen enfeksiyon
- Beyin travmaları
- Doğumsal hastalıklar
- Beyin anevrizmaları
- Beyin tümörleri
Ayrıca kan sulandırıcı ilaçlar, aşırı alkol tüketimi, sigara kullanımı ve gençlerde uyuşturucu alımı beyin kanamasını tetikleyebilir.
Beyin Kanaması Tedavisi
Beyin kanamaları acil müdahaleye ihtiyaç duyar. Bu nedenle beyin kanamasından şüphe duyulan hastaların hızlıca kafaiçi görüntülemesi yapılır. Tedavi planlanır. Kanamanın yerine ve türüne göre tedavi seçilir. Kimi vakalarda kafatasından delik açılarak kan dışarı boşaltılabilir. Kimi hastalardaysa kafatasının bir parçasının çıkarılması gerekebilir. Cerrahi mikrocerrahi veya endoskopik yöntemle gerçekleştirilebilir.
Beyin Kanaması Ameliyatı
Beyin kanamaları acil tedavi gerektirir. Beyinde biriken fazla kan tahliye edilmeli ve kanamaya neden olan sorun ortadan kaldırılmalıdır. Kafatası kemiğinde delikler açılarak kafatası kemiği kaldırılır. Dura adı verilen zar tabakası kesildikten sonra artık beyine müdahale edilebilir. Kanamanın kaynağına ulaşılır. Fazla kan tahliye edilir. Kanamanın durması için gerekli müdahale yapılır. Örneğin kanamanın nedeni yırtılmış bir anevrizma ise metal bir klips ile anevrizma kapatılır. Varsa kan pıhtısı (hematom) da tahliye edilir. Kanama faktörünün ortadan kaldırıldığına emin olduktan sonra dura zar tabakası dikilir. Çıkarılan kemik yerine yerleştirilir ve kafatasının bütünlüğü yeniden sağlanır. Bazı hastaları bir süre yoğun bakımda takip etmek gerekebilir. Beyin basıncını düşürecek ve beyinde ortaya çıkabilecek ödemi azaltacak ilaçlar verilebilir. Taburcu olmadan önce hastanın tomografisi çekilir. Herhangi bir sorun yoksa taburculuğu planlanır.
Beyin kanamasının en önemli nedenlerinden biri geçirilen travmalardır. Trafik kazaları da bu travmaların başında gelir. Araç içinde emniyet kemeri takmak, motosiklet ve bisiklet kullanırken kask takmak bu travmaların önüne geçebilir. Beyin kanamasını engelleyebilir, şiddetini hafifletebilir.
Beyin Kanaması Ameliyatı Sonrası
Ameliyat sonrası hastanın durumu beynin kanamadan ne derecede hasar aldığıyla yakından ilişkilidir. Hastada kuvvet kaybı ya da bazı fonksiyonel becerilerde gerileme izlenebilir. Hastada felç gelişmiş olabilir. Vücudun bazı uzuvları (kol, bacak gibi) bu durumdan etkilenebilir. Bunun için ameliyattan sonra bir süre hastanın rehabilitasyon görmesi gerekir. Öte yandan bazı sorunlar kalıcı da olabilir. Çünkü kanama esnasında beynin üzerinde baskı oluşur ve beyinin bazı bölgelerine kan ulaşmadığı için beslenmesi sekteye uğrar. Kanamanın miktarı, kanamadan ne kadar süre sonra hastaya müdahale edildiği, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu ameliyat sonrası hastada bir engel olup olmayacağı konusunda belirleyicidir.
Beyin Kanaması Sonrası Yapılması Gerekenler
- Düzenli muayeneler ve tetkikler ihmal edilmemelidir.
- Hekim tarafından reçete edilen ilaçlar düzenli olarak alınmalıdır.
- Sigara ve alkol bırakılmalıdır.
- Gerilimden, stresten uzak durulmalıdır.
- Rehabilitasyon amaçlı bir egzersiz programı verildiyse bu programa uyulmalıdır.
- Beslenmenin yeniden düzenlenmesi de bu hastalar için faydalı olacaktır. Kırmızı et tüketimini azaltmak, bol su tüketmek, tuz ve şekeri diyetten çıkarmak, meyve ve sebze ağırlıklı akdeniz tipi diyeti benimsemek bu hastalar için kıymetlidir.
Beyin Kanaması Sık Sorulan Sorular
Hasta ve hasta yakınlarının beyin kanaması hakkında sık sordukları sorulara yanıt verdik.
Kaç tip beyin kanaması var?
Temelde iki tip beyin kanaması vardır; beyin içine kanamalar (intraserebral) ve beynin çevresine kanamalar (subaraknoid)
Intraserebral kanamada tam olarak ne olur?
Beyin içine yani intraserebral kanamalarda beynin içindeki küçük atardamarlardan biri yırtılmıştır. Kanama, ilgili beyin dokusuna bası yapar. Bu da beynin o bölgesinin yönettiği fonksiyonlarda bozukluklara yol açar. Beyin içine olan kanamaların en önemli nedeni kronikleşmiş yüksek tansiyondur. Yüksek tansiyon yıllar boyunca beyindeki küçük damarları yıpratabilir, zayıflatabilir ve nihayetinde bu damarlardan biri yırtılabilir. Beyin kanaması tablosu söz konusu olur.
Subaraknoid kanamada tam olarak ne olur?
Subaraknoid kanama beyin dokusu ve beyni çevreleyen zar arasında meydana gelen kanamaları ifade eder. Kanamanın nedeni, beyin tabanındaki büyük atardamarlardan birinin yırtılmasıdır. Bu durumda beynin çevresine ve hatta beyin omurilik sıvısına bu kanama yayılır. Anevrizma ve AVM gibi beyin damar hastalıkları bu kanamanın en önemli nedenleridir. Ancak, atardamarda bir yırtılma olmayıp toplardamar ya da ince kapiller kaynaklı subaraknoid kanamalar da olabilir. Subarknoid kanama yaklaşık her 10 bin kişide 1 olur. En ciddi sonucu inmedir. Tüm inmelerin yüzde 5 ila 10’luk bir bölümünün nedeni bu tip beyin kanamalarıdır. Kadınlarda daha sıktır. En yaygın görüldüğü yaş grubu 20 ila 60 arasıdır. Subaraknoid kanamanın en önemli belirtisi ani başlayan ve aşırı şiddetli baş ağrısıdır.
Beyin kanaması nasıl anlaşılır?
Beyin kanaması tanısı ancak hastanede uzman bir hekim tarafından yapılan fiziksel muayene ile konulabilir. Fonksiyonel becerilerde kayıp, ense sertliği, göz dibinde kanama varlığı bu tanıyı koymaya yardımcı olur. BT ya da MR gibi görüntüleme yöntemleriyle tanı kesinleştirilir.
Beyin kanamasının tedavisi nasıl yapılır?
Beyin kanamaları acil müdahale gerektirir. Hastanın sağlık kurumuna hızlıca ulaştırılması ve ilk müdahalenin hızlıca yapılması hastanın sağ kalım şansını artırır ve fonksiyonel becerilerinin daha az zarar görmesine imkan tanır. Tedavide ilk olarak kafa içi basınç düşürülür, bunun için kafa içindeki kan ince plastik bir tüp ile dışarıya alınır. Kanamanın nedeninin tespit edilmesi gerekir. Bu doğrultuda da uygun tedavi planlanır. Örneğin kanamanın nedeni anevrizma ise bu averizmanın cerrahi ile klipslenmesi ya da endovasküler yaklaşım ile kapatılması gerekir.
Beyin kanamaları önlenebilir mi?
Bir ölçüde evet… Bir hipertansiyon hastası ilaçlarını düzenli kullanır, aşırı kilo almaz, düzenli/hafif egzersizler yaparsa beyin kanaması riskini büyük ölçüde düşünür. Yırtılmadan önce hastanın beynindeki anevrizma ya da AVM tespit edilir ve bunlar tedavi edilirse de bu damar anomalilerinin yırtılıp beyin kanamasına yol açmasının önüne geçilmiş olur. Ancak beyin kanamalarının önüne geçmek her zaman mümkün olmaz. Hastaya bu bahsettiğimiz damar hastalıklarının tanısı daha önce konulamamış olabilir ve hasta beyin kanaması geçirdiğinde böyle bir hastalığı olduğunu öğrenmiş olabilir. Ayrıca kişi maruz kaldığı travmalar nedeniyle de beyin kanaması geçirebilir.
Yayınlanma Tarihi: 21.08.2021
Güncelleme Tarihi: 07.05.2023
2. Güncelleme Tarihi: 26.05.2024
