
Beyin Anevrizması
Beyin anevrizması beyindeki kan damarlarında oluşan tehlikeli baloncuklardır. Nedeni, atardamar duvarının incelmesidir. Beyin MR ve BT ile tespit edilir. Beyin anevrizması olan her 10 kişiden birinde baloncuk patlar ve beyin kanaması gelişir. Beyin anevrizmaları çoğu zaman patlamadan önce ciddi bir belirti göstermez. Ailesinde anevrizma öyküsü olan veya anlamlandırılamayan baş/göz ağrısı çeken bireylerin hekime başvurması gerekir. Erken tanı sayesinde anevrizmaya müdahale edilir. Olası bir beyin kanamasının önüne geçilir.
Beyin Anevrizması Nedir?
Beyin damar duvarının zayıfladığı bir noktada oluşan baloncukladır. Zayıflamanın ve balonlaşmanın oluştuğu bu bölgeye “anevrizma” adı verilir. Oluşan anevrizmanın duvarı incedir ve yırtılması sağlıklı bir beyin damarı duvarından çok daha kolaydır. Bu nedenle ilave bir travma durumu vs. olmadan dahi patlaması mümkündür.
Beyin anevrizması patlamasına subaraknoid kanama adı verilir. Kanamanın şiddetine göre beyin hasarı meydana gelebilir hatta süreç ölümle sonuçlanabilir. Patlamanın vereceği hasarı etkileyen en önemli bileşenlerden biri anevrizmanın boyutudur. Günlük pratiğimizde karşılaştığımız anevrizmaların boyutu 0,3 cm ila 2,54 cm arasındadır. Ancak anevrizma daha büyük ebatta da olabilir. Bu tür anevrizmalar dev anevrizma olarak isimlendirilir, patladıktan sonra tedavi edilmesi güçtür. Bu nedenle erken teşhis oldukça önemlidir. Patlayan beyin anevrizmalarına acil tıbbi müdahale gerekir. Beyin anevrizmaları sıklıkla beyin tabanındaki Willis çemberi adı verilen kan damarı ağında görülür.
Beyinde Anevrizma Belirtileri Nelerdir?
Beyin anevrizması belirtileri iki başlıkta incelenebilir; patlamamış anevrizma ve patlamış anevrizma.
Beyinde oluşmuş ancak patlamamış anevrizmaların erken tanısı oldukça güçtür, özellikle anevrizmanın ebatı da küçükse, bir ömür boyu belirti vermeyebilir. Ancak anevrizmanın boyutu büyükse komşu doku ve sinirlere baskı yaparak, çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin; anevrizma görme becerimizi etkileyen bir sinirin yakınında oluşabilir ve bu sinire baskı yapabilir. Bu durumda çeşitli görme bozukluklarıyla karşılaşabiliriz. Hastalarımızda gördüğümüz bazı belirtiler şöyledir;
- Göz arkasında ağrı, göz kapağında düşme
- Görüş bozuklukları, çift görme
- Yüzün bir yarısında uyuşma ve kuvvetsizlik
- Ani ve şiddetli başlayan baş ağrısı
Patlamamış beyin anevrizmalarıyla genelde rutin tarama veya farklı bir şikayet sonucu yapılan beyin MR görüntülemesi sonucu karşılaşırız.
Patlamış anevrizmalarda karşılaştığımız belirtilerse daha ciddidir. Şu şekilde sıralanabilir;
- Beklenmedik bir anda başlayan şiddetli baş ağrısı (bomba patlaması gibi)
- Bulantı, kusma
- Şuur kaybı, bayılma
- Ensede sertleşme ve boynu bükememe
- Ateş
- Işığa karşı aşırı hassasiyet
Neden Oluşur?
Beyin anevrizmasının oluşmasında farklı faktörler vardır. Birçok etken atardamar duvarında zayıflamaya neden olabilir. Yüksek tansiyon en önemli sebeplerden biridir. Özellikle yaşlanmayla birlikte bu tür hastalarda beyin anevrizması oluşma riski arttığı gibi mevcuttaki bir beyin anevrizmasının patlama riski de artar. Beyinde anevrizma oluşmasının diğer olası nedenleri şöyledir;
- Sigara içmek ve yoğun sigara dumanına maruz kalmak
- Aşırı alkol tüketmek
- Uyuşturucu kullanmak
- Kafa travması ve kan enfeksiyonları
- Polikistik böbrek hastalığı
- Konjenital sorunlar (bazı insanların aort damarları doğuştan dardır, bu durum anevrizma riskini artırır)
- Genetik yatkınlık (ailesinde beyin anevrizması olan kişilerin bu hastalığı geçirme riski daha fazladır)
Beyin Anevrizmasının Tedavisi
Beyin anevrizmalarının tedavisi iki başlıkta incelenebilir. Kanamamış (patlamamış) ve kanamaya başlamış (patlamış) beyin anevrizması.
Beyin anevrizması patlamadan beyin sinirlerine yaptığı baskıdan dolayı veya tamamen tesadüfen tespit edilebilir. Bu durumda anevrizmanın boyutu, beyindeki yeri, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve aile öyküsü değerlendirilerek cerrahi müdahale yapıp yapmama kararı alınır. Anevrizma ufaksa, beyindeki konumu gereği büyüme ve kanama riski düşükse cerrahi müdahale yapmama ve hastayı takip etmek iyi bir seçenek olabilir. Bu tür hastalara düzenli aralıklarla radyolojik inceleme (beyin anjiyografisi, MR, BT) yapılmalıdır. Ayrıca hastanın hipertansiyon öyküsü varsa bu yüksek tansiyon mutlaka kontrol altına alınmalı, sigara kullanımından vazgeçilmelidir. Gerekirse beyin cerrahı ilaç tedavisi de başlayabilir.
Beyin anevrizmasının patladığı ve cerrahinin tek alternatif olduğu durumlarda iki farklı tedavi seçeneği mevcuttur.
Cerrahi Klipleme (Mandalla Kapatma)
Beyin cerrahı radyolojik görüntülemede anevrizmayı ve kanamanın olduğu bölgeyi tespit eder. Kafatasında küçük bir kısmı ameliyat sonrası geri yerleştirilmek üzere çıkarır. Beyin cerrahı beyinde açılan bu delikten anevrizmaya ulaşır ve küçük bir metal klip (mandal) ile kanamayı durdurur. Ameliyat boyunca nöromonitörizasyon ile sinirlerin sağlamlığını kontrol eder. Beyin damarına takılan bu klip kalıcıdır. Beyne ya da vücudun başka bir kısmına zarar vermez. Ameliyat sonrası 3-7 gün boyunca hastanın durumu izlenir. Her şey yolundaysa taburcu edilir.
Endovasküler Koilleme
Bu yöntemin en önemli farkı kafatasının açılmamasıdır. Genellikle kasıktan yerleştirilen bir katater ile beyin anevrizmasının oluştuğu beyin damarına ulaşılır. Anevrizmanın bulunduğu damar beyne bir zarar vermeyecek maddelerde tıkanır ve kanama durdurulur. Endovasküler koillemenin en önemli avantajı işlemin kapalı yapılmasıdır. Ancak bazı dezavantajları da söz konusudur. İşlem sırasında beyinde oluşabilecek ani bir kanamaya müdahale etmek güçtür. Bu kanama beyindeki hassas damarlarda görülebilir ve acil olarak açık cerrahiye geçmek gerekebilir.
Sonuç
Beyin anevrizmaları oldukça komplike yapılardır. Kanayana kadar belirti vermemesi, acil tıbbi müdahale gerektirmesi, yaşamı tehdit etmesi gibi nedenlerle tedavi süreci dikkatli planlanmalıdır. Beyin anevrizması hastalarına multidisipliner yaklaşım oldukça kıymetlidir. Beyin ve sinir cerrahisi, nöroloji ve nöroradyoloji uzmanlarının hastanın bulgularını incelemesi ve en doğru tedaviye karar vermesi gerekir.
Beyin Anevrizmalarında Sık Sorulan Sorular
Hastalarımızın beyin anevrizmaları hakkında sık sorduğu sorulara yanıt verdik.
Beyin anevrizması en sık nerede görülür?
Beyin anevrizmaları genellikle beyin tabanında bulunan Willis çemberi damar ağında görülür.
Beyin anevrizması tekrar eder mi?
Tedavi edilmiş bir beyin anevrizmasının yırtılması ve kanaması oldukça düşük bir risktir. Öte yandan kanamış bir anevrizmanın kanama riski yüksektir. Hastanın anevrizması kanamış ancak hayati bir tehlikeye yol açmamış ve tedavi edilmemesi tercih edilmiş ise bu anevrizmanın 6 ay içinde yeniden kanama riski yaklaşık yüzde 50’dir. Bu nedenle yırtılan bir anevrizmanın tedavisi değerlendirilmelidir. Tedavi edilen anevrizmanın dışında beynin farklı bir bölgesinde anevrizma oluşma riski her zaman vardır.
Beyin anevrizması doğuştan var olan bir hastalıktır mıdır?
Hayır, beyin anevrizması doğumsal bir hastalık değildir. Aksine yaşla birlikte ortaya çıkar. Genellikle 40 yaşından sonra görülür. Hipertansiyon ve damar sertliği beyin anevrizmalarının en önemli nedenleridir.
Beyin anevrizması hangi yaşlarda görülür?
Genellikle 35 ila 60 yaş arası kişilerde olur.
Beyin anevrizması neden olur?
Beyin anevrizması, beyindeki atardamar duvarının zayıflaması ile gelişir. Bu duruma ise en sık damar sertliği (ateroskleroz) ve yüksek tansiyon (hipertansiyon) neden olur. Beyin anevrizmaları için genetik yatkınlığın da bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir.
Beyin anevrizması ölümcül müdür?
Yırtılan ve kanayan beyin anevrizması ölümcül olabilir. Anevrizması yırtılan her 10 hastanın 1’inde beyin kanaması geliştiği düşünülmektedir. Beyin kanamaları yaşam kaybıyla veya kalıcı sakatlıkla sonuçlanabilen önemli durumlardır. Acil tıbbi müdahale gerektirir. Anevrizması yırtılan ve beyin kanaması geçiren hastaların yaklaşık yüzde 30’unda yaşam kaybı söz konusu olur. Hastaların yüzde 40’ında ise farklı boyutlarda kalıcı sakatlıklar görülür. Bu nedenle bir hastanın beyin anevrizması varsa ve yapılan değerlendirmeler sonucunda bu anevrizmanın patlama riski de söz konusuysa anevrizmanın tedavisi düşünülmelidir. Ancak burada hangi anevrizmanın kanayıp hangisinin kanamayacağını tam olarak bilmek mümkün değildir.
Her beyin anevrizması kanar mı?
Hayır, her anevrizma patlamaz ve kanamaz. Bu nedenle her anevrizma hastası için ameliyat kararı da alınmaz. Anevrizmanın özellikleri ve kişinin genel sağlık durumu, yaşam biçimi anevrizmanın kanama riski konusunda bize yol gösterebilir. Hipertansiyon varlığı, ailede anevrizma nedeniyle beyin kanaması geçirme öyküsü, sigara kullanımı riski artırabilir.
Beyin anevrizmasının ilaçla tedavisi mümkün mü?
Hayır, maalesef değil. Günümüzde beyin anevrizmasının iki tip tedavisi vardır. Anevrizma cerrahi olarak kliplenir ya da anevrizmanın içi doldurularak tıkanır. Böylece kanama riski çok büyük oranda ortadan kaldırılır. Hangi hastaya hangi tedavinin daha uygun olduğu konusunda beyin ve sinir cerrahisinin yapacağı detaylı inceleme sonucunda karar verilir.