
Beyinde Damar Tıkanıklığı Nedir?
Beyinde damar tıkanıklığı konu olduğunda ilk bahsetmemiz gerek şey iki karotis ve birleştiğinde baziler arter adını alan iki vertebral arterin beynin kan ihtiyacını karşıladığıdır. Bu iki karotis arter aynı zamanda şah damarı olarak da adlandırılmaktadır. Bu iki şah damarı sayesinde beynimiz kanlanır. Düşünme, konuşma, hareket etme gibi eylemlerimiz beynin kanlanmasıyla olur. Ayrıca kişiliğimiz ve duyusal becerilerimizde beynin kanlanması ile ortaya çıkar. Ancak aynı kalp damarlarında olduğu gibi bu iki damarda da yağ ve kolesterol kaynaklı plaklar oluşabilir. Beyinde damar tıkanması olur.
Beyin damar tıkanıkları sadece karotis arterlerde değil, orta serebral, vertebral ve baziler arterlerde de görülebilir. Neticede damarlar daralır veya tamamen tıkanır. Beyne giden kan akışı sekteye uğrar. Hatta tamamen durur. Beyin damar tıkanıklığı geçici iskemik atağa veya iskemik inmeye neden olur.
Beyin Damar Tıkanıklığı Nasıl Olur?
Beyin damarında gelişen darlık veya tıkanıklık 3 farklı yolla oluşabilir ve inmeye neden olabilir.
- Arterde biriken plak zaman içinde arteri ciddi ölçüde daraltır. Beyne giden kan akışı azalır. Damar tamamen ya da kısmen tıkanır.
- Biriken plak, arter duvarını deforme eder ve o bölgede kan pıhtısı oluşumuna neden olur. Bu da beynin düzgün çalışması için ihtiyacı olan kanı almasını olumsuz etkiler.
- Arterde oluşan plak sertleşir, kopar ve parçaları aşağı yönde hareket eder. Küçük damarlardan birini tıkar. Beyne giden kanı keser.
Geçici İskemik Atak Nedir?
Geçici iskemik atak, inmenin görece daha masum bir türüdür. Beyin damaları tamamen değil, bir süreliğine tıkanır. Bu tıkanma esnasında hastanın görme kaybı, bağ ağrısı, kol ve bacakta uyuşma gibi şikayetleri olur. Ancak bu şikayetler 5-10 dakika sürer ve kendiliğinden geçer. Geçici iskemik atak, kişide kalıcı bir sakatlık bırakmaz.
İskemik İnme Nedir?
Beyni besleyen damarlardan birinin tıkanması sonucu kişinin konuşma, hareket etme, görme, duyma, hissetme, hafıza gibi farklı bilişsel fonksiyonlarından biri veya birkaçını kaybetmesidir. Acil tıbbi tedavi gerektiren bir durumdur. Atardamardaki tıkanıklığın süresi, kritik seviyeyi aşarsa hasta yaşamını kaybedebilir veya kalıcı bir engellik hali oluşabilir.
İskemi Nedir?
İskemi, bölgesel kansızlık anlamına gelir. Yunanca ischo (geri durmak) ve haima (kan) sözcüklerinden oluşur. Vücudun belirli bir noktasına giden kan akışı kesildiğinde, o bölgedeki dokular metabolik hızlarını düşürür ve depolanmış besinlerini kullanarak canlılığını korumaya çalışır. Durmak bilmeden çalışan iki organımız beyin ve kalp için bu süre dakikalarla sınırlıdır.
Beyin Damar Tıkanıklığı Belirtileri
Beyin damar tıkanıklığı belirtileri yüz, kol ve bacaklarda uyuşma, hissizlik, kuvvet kaybı olarak sıralanır. Konuşmanın bozulması veya konuşamama da bir diğer ciddi belirtidir. Semptomların şiddeti hastanın iskemik inme mi yoksa geçici iskemik inmemi geçirdiğine göre değişir. Beyinde damar tıkanıklığının belirtileri şöyledir:
- Yüz, kol ve bacaklarda his ve kuvvet kaybı (vücudun bir yarısında olur)
- Dudak kayması
- Konuşamada güçlük çekme, aniden gelen pelteklik, kelimeleri söyleyememe veya hiç konuşamama
- Anlama güçlüğü
- Bulanık görme, görme kaybı, çift görme
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi, dengesizlik hissi
- Bilinç kaybı
- Bulantı ve kusma
- Epilepsi nöbetleri
- Bellek sorunları
- Duygu durumunda karmaşa
Beyinde Damar Tıkanıklığı Neden Olur?
Yaşlanma, kalp hastalıkları, yüksek kolesterol, sigara tüketimi ve beynin kendi damarlarında oluşan hastalıklar beyinde damar tıkanıklığına neden olabilir. Beyinde damar tıkanıklığı nedenlerinden bazıları şöyledir:
- Beyin damar hastalıkları
- Yaşlılık
- Enfeksiyonlar
- Beyin tümörleri
- Hipertansiyon
- Obezite
- Diyabet
- Kalpte ritim bozuklukları
- Sigara kullanımı
- Aşırı alkol tüketimi
- Yüksek kolestrol düzeyi
- Bazı konjenital hastalıklar
Tanı
Beyinde damar tıkanıklığı ile inme tablosu gelişen hastalara acil müdahale edilmesi gerekir. Doppler ultrasonografi, BT ya da MR ile şah damarı tıkanıklığının tanısı konulabilir.
Tedavi
Beyin damar tıkanıklığı tedavisinde farklı tedavi yaklaşımları mevcuttur:
İlaç tedavisi: Ağızdan alınan ilaçlar veya doğrudan damar içine verilebilen ve damardaki pıhtının çözülmesini amaçlayan ilaçlar kullanılabilir.
Cerrahi: Beyinde damar tıkanmasına ne sebep olduysa, ona yönelik cerrahi işlem yapılabilir. Örneğin hastanın şah damarı tıkandıysa, karotis arterde biriken plak dokusu ameliyatla tedavi edilebilir. Ameliyatla çene seviyesinden küçük bir kesi yeri açılır ve plak parçası vücut dışına çıkarılır.
Nöroradyolojik Girişimler: Damardan vücut içine girilerek yapılan trombektomi (pıhtının çıkarılması) ve tromboliz (pıhtı eritme) işlemlerine de başvurulabilir.