Bel Kayması Nedir?

Bu yazımızda bel kayması nedir, bel kayması neden olur, bel kayması nasıl geçer ve bel kayması nasıl anlaşılır sorularına yanıt verdik.

Omurgayı oluşturan omur kemikleri birbiri ardına dizilmiş, bir denge ve düzene göre sıralanmıştır. Bu kemiklerin birbirine bağlılığını ise aralarında bulunan diskler, eklemler ve çeşitli bağ dokuları sağlamaktadır.

Omurların bu doğal dizilimi, travma (trafik kazası, düşme vd.), enfeksiyon, yaşlılığa bağlı aşınma gibi çeşitli nedenlerle hasar görebilir. Omurlar birbiri üzerine kayabilir. Bu olgu bel kayması olarak isimlendirilir.

Bel kayması kişiye günlük hayatında sorunlar çıkarabilir. Bunlardan en önemlisi hareket etmede güçlüktür. Belde oluşan kayma ayrıca omurganın içinde bulunan omurilik adı verilen sinir dokusuna da hasar verebilir. Bu hasarı engellemek için bel kaymasının mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Bel Kayması Nedir?

Omurgayı oluşturan omurların doğal konumunun dışına çıkmasıdır. Üstteki omur alttaki omurun üzerine kayar. Bunun bir sonucu olarak da kişinin hareketliliği bozulabilir, omurilik dokusu zarar görebilir.

Bel Kayması Belirtileri Nedir?

Bel kayması nasıl anlaşılır sorusu ile başlayalım. Hastaların şikayetleri bel fıtığı hastaları ile benzerlik gösterir. Bu nedenle de hastalar çoğunlukla bel fıtığı düşüncesiyle hekimlerine başvurur. Bel kaymasının en net belirtisi bel ve kalçada oluşan şiddetli ağrılardır. Diğer belirtilerse şöyledir:

• Basit hareketleri yaparken dahi güçlük yaşama (oturma, kalkma gibi)
• Omurgada hassasiyet (öne, arkaya eğilmede sorun yaşama)
• Bacaklarda güçsüzlük
• Ayaklarda karıncalanma hissi
• Sırtta gerginlik

Tanı

Beyin ve sinir cerrahı hasta hikayesini alır, ayrıntılı fiziksel muayenesini yapar. Şüphelendiği bulgular neticesinde kesin tanı için radyolojik tetkiklere başvurur. Bel filmi (röntgen), MR ve/veya bilgisayarlı tomografi görüntülemeleri sonucunda beldeki kaymanın şiddeti, yeri, omuriliğin ve sinirlerin durumu kontrol edilir. Tedavi planlanır.

Bel Kayması Neden Olur?

Bel kaymasının iki önemli nedeni yaşanan sakatlıklar/yaralanmalar ve yaşlanmadır. Bel kaymasına yol açan unsurlar:

• Yaşlılık: Her yaş grubunda meydana gelebilir. Ancak en sık 50-70 yaş arası bireylerde görülür.
• Cinsiyet: Kadınlarda daha sık karşılaşıyoruz. Yaşlanmayla birlikte kemik erimesinin izlenmesi ve günlük sürekli yapılan ev işleri bu riski artırır. Belin kas ve bağları zayıflayabilir ve kadın bel kaymasına daha açık hale gelebilir.
• Eklemlerde yaşanan sorunlar: Enfeksiyon, kireçlenme gibi sorunlar
• Trafik kazaları
• Spor yaralanmaları: Bel kaymasının en önemli nedenlerinden biridir. Yapılan ani hareketler, fazla ağırlık kaldırma, kontrolsüz düşüşler bel kaymasına yol açalar. Ülkemizde de futbol oynayan Simon Kjaer bel kayması sorunu yaşayan üst düzey sporculardan biridir.

Tedavi: Bel Kayması Nasıl Geçer

Bel kaymasının tedavisinde elimizde olan seçenekler cerrahi, fizik tedavi ve istirahattir. Bel kaymasının derecesine göre tedavi yolculuğuna karar verilir.  Kaymanın derecesi hafifse, omuriliğe bir baskı söz konusu değilse, hastanın güçsüzlük, his kaybı ve ağrı gibi şikayetleri yoksa ilk aşamada cerrahi yerine korse takmak, fizik tedavi almak ve istirahat ile bel kaymasını kabul edilebilir bir seviyede tutmak amaçlanır. Kilo kontrolünü sağlamak ve ağır spor aktivitelerinden kaçınmak gerekir. Bu şekilde hasta cerrahi bir müdahaleye ihtiyaç olmadan yaşamına devam edebilir.

Akılda tutulması gereken şey, fizik tedaviyle bel kaymasının yapısal olarak düzelmeyeceği ve belin eski doğal konumuna geri dönmesi için cerrahi tedavi gerekeceğidir.

Bel Kayması Ameliyatı

Bunun aksi durumlarda; yani, şiddetli bel ve bacak ağrılarına, bacak, ayak ve ayak parmaklarında güçsüzlüğe, his kaybına neden olan ilerlemiş bel kaymalarında cerrahi tedavi gerekebilir.

MR görüntülemesinde bel kaymasının şiddetli olduğu ve omuriliğe baskı yaptığı izlenirse hastaya bel kayması ameliyatı uygulamak gerekir. Bu senaryoda hasta şikayetleri de artmıştır. Bel ve bacaklarda yoğun ağrı, his kaybı, hareket güçlüğü bu şikayetlerden bazılarıdır. Ameliyatla bel kaymasına neden olan omurlar tekrar eski doğal formuna getirilir. Omurganın denge mekanizması yeniden sağlanır.

Ortalama 1 saat süren bu ameliyat mikrocerrahi teknikle yapılır. Omurilik ve sinir dokularına baskı yapan kemik parçaları vücut dışına çıkarılır ya da kazınır.  Omurgayı sağlamlaştırmak için vida ve vida-rod sistemleri kullanılarak omurların birbirini tekrar desteklemesi sağlanır.

Ameliyattan sonra 2-3 gün yatış gerekir. Ameliyatın yapıldığı günün akşamı hastanın ayağa kalkmasına ve yürümesine yardımcı olunur. Ortalama 10 gün içinde hasta günlük aktivitelerine başlayabilir, rahatça hareket edebilir. Ancak ağır aktivite, uzun araba yolculukları, ağır spordan kaçınmak gerekir. Doktorunuzun önereceği hafif egzersizler ve yürüyüş bu dönemde faydalı olacaktır.

Bel ağrısı problemleriyle ülkemizde oldukça sık karşılaşılır. Bunun bir sonucu olarak da hastalar kimi zaman bu ağrıları normal kabul ederek yaşamlarına devam etmeye çalışır. Ancak bel ve omurga sorunları ilerleme eğiliminde olur ve sorunlar çeşitlenir. Bel fıtığı, omurilik kanal darlığı, belde kayma gibi çoklu sorunlar gündeme gelir. Bu durumda da daha komplike cerrahiler söz konusu olur. Bu nedenle sürekli bel ağrısı yaşayan bireylerin mutlaka uzman bir hekime başvurarak görüş almaları gerekir.

Bel Kayması Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hastaların bel kayması hakkında sık sordukları sorulara yanıt verdik.

Belde kayma olursa ne olur?

Bel kayması en basit tanımıyla üstteki omurun alttakinin üzerine kaymasıdır.  Omurların doğal konumunu kaybetmesi hastada bazı semptomlara yol açar. Omur içindeki sinir üzerinde bası oluşabilir. Nihayetinde de hastanın belinde, kalçasında, bacaklarında ve ayak parmaklarında ağrı, karıncalanma, yanma, uyuşma gibi rahatsız edici semptomlar ortaya çıkabilir.

Bel kayması tehlikeli mi?

Evet. Peki neden? Omurga dik durmamızı sağlayan, haraketliliğimizi mümkün kılan yapıdır. Omurganın içinde bulunan omurilik de beyinle vücut arasındaki bağlantıyı sağlar. Bel kayması omurganın bütünlüğünü tehdit edebilir, omurilik üzerinde bası oluşumuna neden olabilir. Bu da hastada ağrıya, hareket güçlüğüne yol açabilir. Nihayetinde beldeki kaymanın şiddetine bağlı olarak hastanın yaşam kalitesi ciddi anlamda düşer. Bel kayması tabii ki hastanın yaşamını yitirmesine yol açan bir hastalık değildir. Ancak belirttiğimiz gibi hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Bel kaymam var ne yapmalıyım?

Hastaya bel kayması tanısı konduysa, olgunun da şiddetine bağlı olarak hasta için en uygun olan tedavi planı belirlenir. Yürüyüş yapmak, kilo vermek ve sigarayı bırakmak hastaya ilk verilen tavsiyelerdir. Hastaların bir bölümü yaşam biçimlerindeki küçük değişiklikler ile bel kaymasının semptomlarından büyük ölçüde kurtulabilir. Tedavide korse ve fizik tedavi uygulamalarından yararlanmak mümkündür. Bel kayması belirgin bir sinir basısına yol açmışsa bu durumda cerrahi değerlendirilir. Hastaların yüzde 10 ila 15’inde cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur.

Bel kayması ile bel fıtığı arasında ne fark var?

İki hastalık da benzer semptomlar verir. Halk arasında bel fıtığı çok daha fazla bilindiği için hastalar genellikle kendilerinde bel fıtığı olduğunu düşünerek hekime başvururlar. Bir grup hastada da gerçekten öyledir. Ancak hastaların bazılarında ise bel kayması ile karşılaşılır. Ayrıca bel fıtığı ve bel kaymasının aynı anda görülmesi de mümkündür. Peki, bel kayması ve bel fıtığı arasındaki temel fark nedir? Bel fıtığında omurlar arasındaki disk dışarı doğru fıtıklaşır, bel kaymasında ise omurlardan birisi diğerinin üstüne doğru kayarak yer değiştirir.

Bel kayması tedavi edilebilir mi?

Evet, tedavi edilebilir.  Cerrahi yöntemle bel kayması düzeltilebilir. Sinirlere bası yapan kemik parçaları çıkartılır. Omurganın mukavemetini yeniden sağlamak için vida ve vida-rod sistemleri kullanılarak iki omur füzyon ameliyatıyla birbirine kaynatılabilir. Ancak her zaman cerrahiye de başvurmak gerekmez. Daha basit yaklaşımlarla (kısa süreli korse kullanımı, fizik tedavi, kilo verme, egzersiz, enjeksiyon) da bel kaymasının semptomları giderilebilir. Ancak bel kaymasının yapısal olarak düzeltilebilmesi için cerrahi tek seçenektir.

Bel kayması egzersizleri nelerdir?

Yapılan egzersizler ve sporlar ile bel kaymasının semptomları hafifletilebilir. Sırt, karın ve bel omurlarını çevreleyen kas gruplarının kuvvetlendirilmesi ile semptomlar azaltılabilir. Yürüyüş, yüzme gibi sporlar hastalar için faydalı olabilir. Ancak ağırlık kaldırmayla ilişkili sporlardan mutlaka uzak durulmalıdır.

Bel kayması olan kadın gebelikte zorlanır mı?

Gebelik sürecinde bebeğin rahim içinde büyümesiyle birlikte annenin ağırlık merkezi öne doğru artar. Bu nedenle anne adayının ağrıları artabilir, bel kayması şiddetlenebilir. Gebelik öncesi dönemde uygun egzersizlerle bel kaslarının güçlendirilmesi ve gebelik döneminde beli zorlayabilecek işlerin daha dikkatli olarak yapılmasıyla şikayetlerin artması önlenebilir.

Yayınlanma Tarihi: 22.09.2021

Güncellenme Tarihi: 08.06.2023