Gamma Knife ya da Gama Bıçağı. Günümüzde nöroonkoloji, fonksiyonel nöroşirürji, vasküler nöroşirürji gibi beyin cerrahisinin farklı alanlarında kullanılabilen bir sağlık teknolojisidir. Beyin hastalıklarının iyileştirilmesinde cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi ile birlikte en önemli tedavi seçeneklerimizden biridir. Cihaz İsveç’te tasarlanmış ve ilk kez 1968’de tedavi amaçlı uygulanmıştır.
1984’te İsveç, İngiltere ve Arjantin’de yalnızca 3 cihaz mevcutken 1987’de ABD ilk cihazı satın almıştır. Böylelikle cihazın bilinirliği artmıştır. Faydasının anlaşılması ile birlikte tüm dünyada kabul görmeye başlamıştır. Ülkemizde ise 1997 yılında ilk Gamma Knife ünitesi kurulmuş ve hasta kabulüne başlanmıştır.
Gamma Knife bir radyocerrahi cihazıdır. Beyin cerrahisinde ve yoğun olarak da beyin tümörü tedavisinde kullandığımız bir yüksek teknolojidir. Girişimsel bir işlem değildir. Cihazdan çıkan yüzlerce ışın hastanın beyin tümörüne odaklanır. Beyin cerrahı bu ışınları tümöral dokuda birleştirerek tümörü yok etmeye/küçültmeye çalışır. Bu yüksek doz sayesinde birçok hastanın tedavisi tek bir seansta tamamlanır. Tümörün özelliklerine, Gamma Knife cihazının modeline ve cerrahın planlamasına göre seans sayısı 3 veya 5 de olabilir.
İşlem yarım gün içinde tamamlanır. İlk olarak hastanın MR’ı çekilir. Sonrasında Gamma Knife makinesine alınır. Hastanın kafasına stereotaktik çerçeve takılır. İşlem sırasında hasta uyanık olur. Beyin cerrahı tümöral noktaya ışınları göndererek tedaviyi gerçekleştirir. İşlem boyunca hasta herhangi bir makine sesi duymaz. Tedavi sonrası hastanın yatış yapması gerekemez. İşlem bitikten sonra bir süre gözlenir. Ardından taburculuğu yapılır.
Taburculuk sonrası hastanın ilave bir ilaç alması gerekmez. Rutinde kullandığı bir ilacı varsa bunu da bırakmasına ihtiyaç olmaz.
Hem iyi hem kötü huylu birçok farklı beyin tümörüne uygulanabilir. Bazılarına daha çok etki etme kapasitesi varken bazılarında bu etki daha sınırlıdır. Tümörün beyinde edindiği yere, büyüklüğüne ve yayılımına göre hastaya Gamma Knife uygulayıp uygulamamaya karar veririz. Gama Bıçağı günümüzde en sık beyin metastazlarında kullanılmaktadır.
Gamma Knife teknolojisi beyin cerrahisinde oldukça önemli bir konuma gelmiştir. Ancak bu teknolojiyi mikroskopla veya endoskopla yapılan beyin ameliyatlarının yerine geçecek bir gelişme olarak değerlendirmemek gerekir. Bazı beyin tümörleri için ilk tercihken bazıları için hiç değerlendirilmez. Bazı olgularda ise önce tümörü mümkün olduğunca temizleyip kalan tümöre Gamma Knife uygulamak gerekir.
Ameliyat ettiğimiz bir hastanın sürecini nasıl rutin kontrollerle takip ediyorsak Gama Bıçağı uyguladığımız hastalarda da aynı durum söz konusudur.
Bu kontrollerde tümörün zaman içinde ne derecede küçüldüğünü görmek, nüks durumunu kontrol etmek, radyasyona bağlı sekonder doku değişikliklerini incelemek için radyolojik (MR perfüzyon, MR-spektroskopi, dinamik kontrast görüntüleme) ve nükleer tıp (FDG ya da DOTA-PET-CT) tetkikleri kullanılabilir.
Tümörün boyutu büyükse, tümör beynin farklı kısımlarına yayılmışsa, beyinde müdahale edeceğimiz noktada damarsal bir bozukluk söz konusuysa önerilmez.
Cerrahi olarak tümörün temizlenmesi ve hastanın tümöründen tamamen kurtulması mümkünse bu durumda da ilk seçenek olarak cerrahiyi tercih etmek gerekir.
Cihaz en sık beyin metastazlarında kullanılır. Beyin metastazlarınınsa tamamı kötü huyludur. Cihaz, metastatik tümöre çok yüksek dozda ışını tek bir seansta uygulayabilir. İşlem sonucunda zaman içinde tümör küçülebilir, yok olabilir ya da büyümesi durabilir. Cerrahi olarak tümörü mümkün olduğunca temizleyip sonrasında kalan kısıma Gamma Knife uygulamak da sık tercih edilen yöntemlerden biridir.
Hayır. Radyocerrahide çevre hücrelere zarar vermeden kanserli dokuya oldukça yüksek dozda ışınlar göndererek tedaviyi 1-5 seans arasında tamamlarız. Radyoterapide ise tedavi çok daha fazla seansa bölünür ve ortalama 1 ay boyunca sürer.
Gamma Knife’ın yanı sıra en çok bilinen ve sık kullanılan radyocerrahi cihazları Cyber Knife ve TrueBeam STx’dir.
Gamma Knife’ın diğer cihazlardan ayrılan en önemli yanı sadece beyne yönelik geliştirilen bir teknoloji olmasıdır. Gamma Knife’da gama ışınları ile tümöral doku yok edilirken Cyber Knife ve TrueBeam STx’de X ışınları kullanılır.
Evet. Çocuk hastalarda beyin tümörleriyle sık karşılaşırız ve bu tümörler çok büyük oranda kötü huylu olur. Tümörün özelliklerine göre cerrahiye ek olarak veya cerrahi yerine Gamma Knife uygulaması değerlendirilir. Uygulamada 3 yaşa kadar inmek mümkündür.
Gamma Knife genellikle 3 cm’den küçük tümörlere uygulanabilmektedir. Tümörün özelliklerine ve Gamma Knife’ın bu tümör cinsinde yararı olup olmadığına göre tedavi planlanır.
Tedavideki esas amaç beyin tümörünün büyümesini önlemek ve mümkün olduğu kadar küçültmektir. Uygulama sonrası tümör tamamen yok olmayabilir. Ancak bu, işlemin başarısız olduğu anlamına gelmez. İşlem sayesinde tümörün büyümesi durmuş ve boyutu ufalmıştır. Hastanın yaşamına bu şekilde devam etmesi mümkündür.
Özellikle iyi huylu tümörlerin tedavisinde planlanan, tümörün küçültülmesi ya da yok edilmesi değildir. Tümörün büyümesini durdurmaktır. Çünkü tümör iyi huylu da olsa genellikle büyümeye meyil eder. Zaten tedavi de bu amaca yönelik planlanır. Neden? İyi huylu tümörler beynin kendisinin ürettiği lezyonlardır. Beyin dokularına zarar vermemek için tümöre gönderilen ışın miktarı minimal ölçüde tutulur.
Ancak nihayetinde hastanın beyninde halen bir tümör olduğunu da hatırlamakta yarar var. Bu nedenle genellikle tümörü cerrahiyle temizlemek ilk tercihimiz olur. İyi huylu beyin tümörlerinde beyin ve tümör arasında belirgin bir ara yüzey bulunur. Bu sayede tümör kolayca sağlıklı beyin dokusundan ayrılır.
Evet, uygulanabilir. AVM beyinde oluşan anormal damar yumaklarıdır. Beyin kanamasına gebedirler. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmeleri gerekir. 3 cm’den küçük olan AVM’lerde Gamma Knife uygulanabilir.
Hasta cihaz içinde en fazla 1 saat kalır. Bu süre tümörün boyutuna, konumuna ve diğer özelliklerine göre değişir. Hasta kısa süreliğine yatışta takip edilir. Cihaza girmeden önceki hazırlıkla birlikte hastanın tüm tedavisi yarım günde neticelendirilir.
Birden fazla kez uygulanabilir. Gama Bıçağı en sık olarak metastatik kanserlere uygulanır. Beyne metastaz yapan bir kanseri tedavi ettikten bir süre sonra beynin farklı bir noktasında yeni bir metastaz ortaya çıkabilir. Bu durumda Gamma Knife’a tekrar başvurmak gerekebilir.
Stereotaktik Beyin Biyopsisi Beyin biyopsisi radyolojik tarama ile beyinde tespit edilmiş anormal bir lezyonun tam…
Ameliyatsız Beyin Tümörü Tedavisi Beyin tümörü tedavisindeki temel felsefe beyin içi basıncı düşürmek için tümörü…
Hidrosefali Şant Ameliyatı Hidrosefali en temel tanımıyla beyindeki “beyin omurilik sıvısının” fazla birikmesi, emilememesidir. Bunun…
Beyin Tümörü Görmeyi Etkiler mi? Evet, beyin tümörü görmeyi etkileyebilir. Beyinde oluşmuş bir tümör kişinin…
Boyun Fıtığında Disk Protezi Boyun fıtıkları hastanın yaşam kalitesini ciddi manada düşürür. Boyun fıtığı ameliyatı…
Rezektiv Epilepsi Cerrahisi Epilepsi, nöbet geçirme ile karakterize nörolojik bir sorundur. Temel tedavisi ağızdan alınan…