Parkinson Nedir? Belirtileri, Tanı ve Tedavi

Parkinson ileri yaşlarda görülen nörolojik bir hastalıktır. Yürüme güçlüğü, titreme ve adele sertliği gibi semptomlarla kendini gösterir ve kişinin yaşam kalitesini ciddi manada düşürür. Parkinson hastalığının nedeni beyindeki dopamin adı verilen kimyasal maddenin yaşlanmayla birlikte azalmasıdır. Dopamin vücudun hareket mekanizmasına katkı sağlayan bir maddedir. Dolayısıyla vücut dopamin üretemedikçe vücudun hareket sisteminde de bozulmalar görülür. Bu haliyle Parkinson nörodejeneratif bir hastalıktır. Hatta en sık görülenlerinden biridir.

Parkinson Nedir?

Parkinson, genellikle 60 yaş üzeri bireylerde görülen titreme ve yürüme güçlüğü ile kendini gösteren nörodejeneratif bir hastalıktır. Hafif semptomlarla başlayıp zaman içinde ilerleme eğilimindedir. Parkinson ölümcül bir hastalık değildir. Ancak yaşamı önemli ölçüde zorlaştırır. Kişi rahat bir şekilde hareket edemez, yürüyemez, titreme nedeniyle ellerini dilediği gibi kullanamaz. Parkinson hastalığı kişinin yaşam kalitesine doğrudan zarar verir. Ayrıca hastalığın dolaylı olarak da kişinin yaşam süresini kısaltacağı düşünülebilir. Parkinson’un etkileri hastalığın şiddetine göre değişir.

Ortalama insan ömrünün uzamasıyla birlikte Parkinson’un görülme sıklığı tüm dünyada artmaktadır. Bugün için 7-10 milyon arası bireyin parkinson hastası olduğu öngörülüyor. The Lancet Neurology’de çıkan bir çalışma bu sayının 2040’da 12,9 milyona ulaşacağını bildiriyor. European Parkinson’s Disease Association ise parkinson’dan muzdarip hasta sayısının 13,1 milyonu geçeceğini iletiyor.

Parkinson Neden Olur?

Parkinson hastalığı neden ortaya çıkar sorusunun cevabını vücuttaki dopamin hücreleri neden azalır ve bozulurda aramak gerekiyor. Parkinson hastalığının kesin bir nedeni olmamakla birlikte bazı risk faktörleri söz konusudur.

• İleri yaş
• Kafaya alınan darbeler: Ünlü boksör Muhammed Ali Parkinson hastalığıyla özdeşleşmiş bir figürdür. Yaşamının son 32 yılını bu hastalıkla mücadele ederek geçirdi. Belki Muhammed Ali’nin de etkisiyle kafaya alınan darbelerin Parkinson’a neden olup olmayacağı üzerine araştırmalar yapıldı. 2013 yılında yayınlanan ve 403 kişi üzerinde yapılan Head Injuries and Parkinson’s Disease in a Case-Control Study adlı araştırmada beyin sarsıntısına neden olan ve şuur kaybına neden olacak ciddi kafa travmaları ile Parkinson arasında bir ilişki olduğu belirtildi.
• Genetik yatkınlık: Parkinson hastalarının yaklaşık yüzde 10’unun aile geçmişinde Parkinson’lu başka bir hasta vardır. (Muhammed Ali’nin doktorlarından biri olan Dr. Michael Okun hastasının genetik olarak da Parkinson’a yatkın olduğunu, kafasına aldığı darbelerin hastalığın ortaya çıkışını hızlandırdığını ve şiddetini artırdığını belirtiyor.)
• Zirai ilaçlar gibi bazı kimyasallar maddelere maruz kalma
• Kuyu suyu kullanımı
• Kafa içi enfeksiyonlar
• Damar sertliğini(ateroskleroz)
• Demir ve manganezin gibi minerallerin yoğun tüketimi

Belirtiler

Parkinson hastalığının en önemli iki belirtisi hareketlerde yavaşlama ve titremedir. Kaslarda katılaşma ve reflekslerde azalma diğer en sık görülen semptomlardır. Parkinson’un belirtileri şöyledir:

• Hareketlerde yavaşlama
• Yürüme güçlüğü ve küçük adımlarla yürüme
• Yüz mimiklerinin azalması ya da yok olması
• Ellerde titreme
• Ayak, çene ve dudaklarda titreme
• Harekete başlamada zorluk
• Unutkanlık, uyku bozukluğu
• Psikiyatrik hastalıklar (Dopamin hücrelerinin bozulması depresyonun da nedenlerinden biridir.)

Tanı

Hasta öyküsü ve nörolojik muayene ile hastalığın tanısı rahatlıkla konulabilir. Farklı hastalıklardan şüphe duyulursa kan testlerine ve MR görüntülemesine başvurulabilir.

Tedavisi

Parkinson hastalığının tanısı nöroloji hekimleri tarafından konur ve hastaya ilk olarak ilaç tedavisi başlanır. Ağızdan alınan bu ilaçlar ile beyindeki eksilmiş dopamin maddesi tekrar oluşturulmaya çalışılır. Böylece hastalığın semptomları azaltılır ve kişinin yaşam kalitesi yükseltilir. Ancak belirttiğimiz gibi Parkinson ilerleyen bir hastalıktır. Zaman içinde semptomlar tekrardan artabilir. Hasta ilaçlardan fayda göremeyebilir. İlaçların yan etkileri (istem dışı yapılan fiziksel hareketler ve ruhsal bozukluklar) ortaya çıkabilir. Bu noktada beyin cerrahları tarafından yapılan beyin pili ameliyatı değerlendirilebilir.

Beyin Pili Ameliyatı

Beyin pili ya da DBS (derin beyin stimulasyonu) olarak adlandırdığımız yöntemdir. Cerrahi bir müdahaledir. Bu yöntemle beyindeki bozulmuş elektriksel aktivitenin düzenlenmesi amaçlanır. Beyin pili ameliyatıyla Parkinson’a neden olan dopamini yerine koymak mümkün değildir. Ancak bu maddenin eksikliği nedeniyle aşırı aktif hale gelmiş ve semptomları ortaya çıkarmış beyin bölgelerine elektrik akımı ile müdahale edebiliriz. Nihayetinde hastanın aşırı titremeleri, yürüme güçlüğü, yüz donukluğu ve diğer semptomları kaybolur ya da önemli ölçüde geriye gider. Kişinin yeniden sosyal hayata dönmesi mümkün olur.

Beyin pili ameliyatında, beyindeki dopamin hücrelerine oldukça ince ve hassas kablolar yerleştirilir. Bu kabloların güç aldığı pil ise köprücük kemiğinin üst kısmında konumlandırılır. Bu pil beyne devamlı elektriksel uyarılar gönderir. Böylece elektriksel aktivitesi bozulmuş olan sinir hücreleri düzene girer ve hastalığın belirtileri kaybolur.

Beyin Pili Ameliyatı Hakkında Daha Fazla Bilgi Alın