
Yetişkinlerde Hidrosefali
Yetişkinlerde Hidrosefali yaşamın her döneminde görülebilir. Daha çok çocukluk çağında hidrosefali olgularıyla karşılaşsak da erişkinlerde de hidrosefali görülebilir. Erişkin hidrosefalisi çocukluk çağı hidrosefalisine göre farklı özellikler taşır. Çocuklarda hidrosefali kafa büyümesiyle karakterizeyken erişkinlerde kemik büyümesi tamamlandığı için kafa hacminde bir büyüme olmaz. Ancak kafa içi basınçta artış olur.
Yetişkinlerde Hidrosefali Nedir
Hidrosefali beyinde aşırı sıvı birikmesidir. Bu sıvı BOS yani beyin omurilik sıvısıdır. BOS beyinde bulunan küçük odacıklarda (ventrikül) bulunan ve sürekli yenilenen bir sıvıdır. Sürekli bir devinim halindedir. Sinir sistemi tarafından emilir ve tekrar salgılanır. Yetişkin bir birey günde yaklaşık yarım litre BOS üretir. Çeşitli nedenlerle bu sıvı beyni terk edemez ve beyinde birikir. Bu durum hidrosefali olarak adlandırılır. Hidrosefali beyin dokusuna zarar verir. Kişinin fonksiyonel becerilerini sekteye uğratır. Tıkanıklığı açmak, beyinde biriken sıvıyı tahliye etmek ve devinimi tekrar sağlamak gerekir.
Yetişkinlerde Hidrosefali Belirtileri
Çocukluk çağı hidrosefalisinin aksine erişkin hidrosefalisinde kafa büyümesi olmaz. Çünkü erişkinlerde kemik büyümesi tamamlanmıştır. Ancak erişkin hidrosefalisinde farklı semptomlar söz konusudur. Hidrosefalinin türüne göre bu belirtiler değişebilir. Bunlar nelerdir?
Orta yaşlı yetişkinlerde hidrosefali belirtileri
- Denge bozukluğu
- İdrar kaçırma
- Demans (bunama) bulguları
- Baş ağrısı
- Uyanma veya uyanık kalmada zorluk
- Kişilik bozukluğu
- Görme problemleri
- Bulantı
- Nöbet
Yaşlı hastalarda hidrosefali belirtileri
- Yürümede dengesizlik, daha küçük adımlarla yürüme
- Hafıza problemleri
- İdrar kaçırma
- Konuşma güçlüğü
- Baş ağrısı
- Bulantı
- Bacaklarda güçsüzlük
- Nöbet
- Sık idrara çıkma, tuvalete yetişememe veya idrar kontrolünün tamamen kaybolması
Yetişkinlerde Hidrosefali Neden Olur ve Çeşitleri Nelerdir?
Hidrosefalinin temel nedeni beyin omurilik sıvısının çeşitli nedenle merkezi sinir sistemi tarafından emilememesidir. Emilemeyen bu sıvı da beyinde birikir. Peki, ama neden? Yetişkinlerde görülen hidrosefali için 3 neden sıralanabilir:
Beyin omurilik sıvısının dolaşım yolunda tıkanıklık: Bu tıkanıklık ventrikülleri birbirine bağlayan kanalda veya emilimin son noktasında olabilir. Bu tıkanmanın en önemli nedeni beynin ortasındaki 3. ve 4. ventriküller arasında bulunan Sylvius’un daralmasıdır. Bu tabloya akuaduktal stenoz denir. Tıkanmaya travmalar, enfeksiyonlar (menenjit gibi) veya tümör de neden olabilir. Non-kommünike hidrosefali (Non-communicating hydrocephalus) olarak adlandırılır.
Aşırı beyin omurilik sıvısı: Merkezi sinir sisteminin normalden fazla beyin omurilik sıvısı üretmesidir. Bu durum beyinde oluşmuş veya beyne metastaz yapmış bir tümörden kaynaklanabilir.
Beyin omurilik sıvısının emiliminde bozulma: Sıvı vetrikülden çıkar ancak sonrasında bir nedenle doğal akışına devam edemez. Ventriküller arası geçiş kısmen aktif olduğu için İletişimsel hidrosefali (communicating hydrocephalus) olarak adlandırılır.
Hidrosefali ex-vacuo: Alzheimer ve demans gibi dejeneratif hastalıklar, travmatik yaralanmalar veya inmeler beyne zarar verdiğinde ortaya çıkar. Bu durumda beyin dokusu küçülebilir. Beyinde oluşan yeni boşluklar BOS ile doldurulur.
Normal basınçlı hidrosefali: BOS dolaşımında oluşan bir problem sonucu normal ya da hafif basınç artışı ile ventriküllerde genişleme başlar. Bu da ventriküllerin etrafındaki beyin dokusunu tehdit eder. Normal basınçlı hidrosefali kendiliğinden ortaya çıkabileceği gibi kafa travması, beyin kanaması, menenjit veya bir beyin tümörü nedeniyle de görülebilir. Semptomları Alzheimer ve demans ile benzerdir. Hastalarının büyük bir kısmı 60 yaş ve üzeridir. En önemli belirtileri denge kaybı, sık sık düşme ve hastanın küçük adımlarla yürümesidir. Buna idrar kaçırma da eşlik edebilir. Demans bulguları gözlenen hastaların yaklaşık yüzde 5’inde normal basınçlı hidrosefali vardır.
Doğumsal hidrosefali: Bazı nadir olgularda doğumsal hidrosefali çocukluk çağında belirti vermez. Şikayetler yetişkinlikte ortaya çıkabilir.
Tanı
Erişkin hidrosefalisi tanısı beyin ve sinir cerrahı tarafından konur. Fiziksel muayenenin ardından hastadan beyin MR görüntülemesi istenir. MR, hidrosefali tanısında ilk tercih edilen yöntemdir. MR dışında bazı olgularda bilgisayarlı tomografiden de yararlanılır.
Yetişkinlerde Hidrosefali Tedavisi
Hidrosefali tedavisi çocuklarda veya yetişkinlerde aynıdır. Tedavi cerrahidir. Günümüzde hidrosefali tedavisinde kullanılan iki tedavi seçeneği vardır:
Hem yetişkin hem çocukluk çağı hidrosefali tedavisi Doç. Dr. Yavuz Aras’ın temel ilgi alanlarından biridir. Bu konuda derin bir akademik birikime ve cerrahi tecrübeye sahiptir.
Şant Sistemi
Beyinde biriken sıvının ince bir tüp ile kalp veya karın boşluğuna yönlendirilmesidir. İşlem esnasında kafatasına küçük bir delik açılır. Şantın bir ucu beyin omurilik sıvısının biriktiği odacığa diğer ucu ise sıvının taşınacağı vücut boşluğuna bağlanır. Şantın yaşam boyu kullanılması gerekir. Uzun yıllardır güvenle uygulanan bir tedavidir.
Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi
Endoskop yardımıyla yapılan bir ameliyattır. Kafatasında bir delik açarak ya da burundan girilerek yapılabilir. Beyindeki 3. ventrikülün tabanında alternatif bir sıvı geçiş kanalı açılır. Biriken sıvı buradan tahliye edilir. Doğal bir şekilde merkezi sinir sistemi tarafından emilir. Özellikle hidrosefalinin beyin omurilik sıvısının dolaşım yollarında yaşanan bir tıkanıklık nedeniyle oluştuğu tablolarda uygulanmaktadır.