Trigeminal Nevralji Nedir

Trigeminal nevralji nedir sorusuna cevap vermeden önce trigeminal sinirin ne olduğunu açıklayalım. Trigeminal nevralji, tic douloureux, delirten hastalık ya da intihar hastalığı gibi farklı isimlerle bilinmektedir. Birçok farklı isimle anılan bu hastalık yüzümüzdeki trigeminal sinirle ilgilidir. Bu sinirin en önemli görevi yüzümüzün duyusunu, hissiyatını beyne iletmektir. Ayrıca çiğneme becerimize yardımcı olur. Nevralji ise sinir ağrısı anlamına gelir, aniden ortaya çıkmakla karakterizedir. Trigeminal nevralji, yüzümüzdeki trigeminal sinirinde aniden ortaya çıkan güçlü ağrılar olarak tanımlanabilir.

Trigeminal Nevralji Nedir?

Trigeminal nevralji yüzün duyusunu beyne ileten trigeminal sinirinin bir hastalığıdır. Ani ağrı ataklarıyla kendini gösterir. Bu şiddetli bir ağrıdır. Elektrik çarpması veya yanma sonucu yaşanan ağrıyla benzerdir. Ağrı atağı geçtikten sonra ne zaman tekrar geleceği bilinmez. 10 dakika sonra olabileceği gibi 2 ay sonra da olabilir. Bu aralık hastadan hastaya değişebilir. Bu haliyle kişinin yaşam kalitesini son derece düşüren bir hastalıktır. Hastalar bu ağrı ataklarını “yaşadığım en büyük ağrı” olarak anlatırlar.

Trigeminal sinir alından çeneye kadar uzanır. Ağrı yüzün tüm bölgelerinde ortaya çıkabilmekle birlikte en sık alt çene ve yanağın dudağa yakın kısmında olur. Bu nedenle hastalar bu ağrıyı ilk hissettiklerinde bunu bir diş ağrısı olarak düşünürler. Ağrı yüzün tek tarafındadır.

Belirtileri

Trigeminal nevraljinin en önemli belirtisi hiçbir sinyal vermeden bir anda ortaya çıkan ağrıdır. Hasta bunu ilk aşamada diş ağrısıyla özdeşleştirir. Yapılan tetkikler sonucunda hastaya trigeminal nevralji tanısı konur. Bu ani ağrı genellikle kısa sürer ama bilinmeyen zamanlarda kendini sürekli yeniden hatırlatır. İlk kez ortaya çıktığında ağrının şiddeti hafif olur. Ancak zamanla şiddetlenmeye meyil eder. Aynı zamanda ağrı ataklarının sıklığı da artabilir. Hasta günde 20-30 kez dahi bu ağrı atağına maruz kalabilir.

Kimi olgularda bu ağrının ortaya çıkmasını tetikleyen faktörler vardır. Bunlara tetikleyici nokta adı verilir. Nelerdir?

• Yüze dokunma
• Burun silme
• Yemek yeme
• Diş fırçalama
• Ağız çalkalama
• Konuşma
• Tıraş olma ya da makyaj yapma
• Rüzgara maruz kalma

Trigeminal Nevralji Neden Olur?

Trigeminal nevraljinin nedeni yüzdeki hisleri beyne taşıyan trigeminal sinirinin bozukluğudur. Bu bozukluğun da en sık rastlanan nedeni normal bir kan damarı ile trigeminal sinirin olağandışı olarak birbirine temasıdır. Bu temas sinire baskı yapar. Hastada trigeminal nevralji gelişir. Hastalığa neden olabilen diğer unsurlarsa şöyledir:

• Yaşlılık
• Beyindeki miyelin kılıfına zarar veren multipl skleroz ya da benzeri bir sorun
• Trigeminal sinire baskı yapan iyi veya kötü huylu bir tümör
• Felç
• Yüz travması
• Beyne yapılan başarısız girişimler

Tanı

Trigeminal nevralji tanısı beyin cerrahı tarafından yalnızca hasta öyküsünün alınmasıyla dahi konabilir. Burada önemli olan hastanın bu ağrıyı bir sinir ağrısı olarak yorumlaması ve nöroşirürji uzmanına başvurmasıdır. Hastalar bu ağrıyla genellikle diş hekimine veya aile hekimlerine başvururlar. Bu hastaların bir nöroloji veya nöroşirürji uzmanına yönlendirilmeleri gerekir. Kesin tanı için trigeminal sinire yönelik MR taraması yapılır. Sinirin neden baskı altında kaldığı tespit edilir ve tedavi planlanır.

Tedavi

Trigeminal nevralji tedavisinde ilk aşama ağızdan alınan ilaçlardır. Bu ilaçların büyük bir kısmı aynı zamanda epilepsi için de kullanılan ilaçlardır. Hastaların büyük çoğunluğu bu tedaviye olumlu yanıt verir, ağrıları geçer, hafifler. Bu ilaçların yaşam boyu kullanılması gerekebilir. Hasta belli aralıklarla kontrolleri için hekimini ziyaret eder. İlaç bırakıldığında ağrı atakları tekrar ortaya çıkabilir. Ancak aynı antibiyotikler gibi zamanla ilaçların etkinliği azalabilir. Hasta ilaca devam etse dahi ağrıları yeniden başlar. İlaçlar sayesinde ağrısı geçen hastaların neredeyse yarısında zaman içinde bu senaryo gelişir. Bu durumda cerrahi tedavi gündeme gelir.

Trigeminal Nevraljinin Cerrahi Tedavisi

Ağrısı şiddetli bir şekilde geri gelen hastalara trigeminal nevralji ameliyatı uygulamak gerekir. Ameliyatın adı mikrovasküler dekompresyondur. Çekilen MR sonucunda trigeminal sinire bir damar basısı tespit edilirse, bu tedavi uygulanabilir. Başarı oranı oldukça yüksek bir işlemdir. Hastaların ortalama %85’i ağrısından tamamen kurtulur. Yaşam boyu ağrısız bir yaşam mümkün olur. Ameliyat mikrocerrahi teknikle yapılır. Kafatasında açılan küçük bir delikten ilgili sinire ulaşılır. Beyin cerrahı, siniri ve sinire bası yapan damarı mikroskop sayesinde normalden 6-12 kat daha büyük olarak yüksek ışık altında görür. Trigeminal sinirin üzerindeki basıyı uzaklaştırır.

Diğer bir cerrahi tedavi ise foromen ovale fonksiyonudur. Bu yöntemde ağız kenarından bir iğneyle kafa tabanından geçerek trigeminal sinire ulaşılır. Balon, radyofrekans ya da alkol uygulayarak sinir üzerindeki bası kaldırılır. Bu tedavi mikrovasküler dekompresyona göre daha kolaydır. Lokal anestezi altında yapılır, cerrahi riski düşüktür. Ancak genellikle yaşam boyu ağrısızlık söz konusu olmaz. Belirli bir süre sonra hastanın ağrıları geri gelebilir.

Sık Sorulan Sorular

Hastalarımızın trigeminal nevralji hakkında en sık sorduğu sorulara yanıt verdik.

Trigeminal nevraljinin ilk belirtileri nelerdir?

Yüzde aniden ortaya çıkan, şiddetli ve yüzün tek bir noktasından köken alan, genellikle yüzün tek bir tarafında görülen ağrılarla kendini gösterir. Ağrı belli periyotlarla tekrarlar.

Trigeminal nevralji nasıl bir hastalıktır?

Yüzde ortaya çıkan ani ve şiddetli ağrılarla karakterize bir hastalıktır. Kafatasımızda 12 adet sinir vardır. Bu sinirlerden beşincisi ve en büyüğü olan trigeminal sinir ile ilişkilidir. Trigeminal sinirde bir fonksiyon bozukluğu olduğunda ise trigeminal nevralji adını verdiğimiz ağrı atakları ortaya çıkar. Her sinir beyindeki bir veya daha fazla fonksiyonu yerine getirir. Trigeminal sinir de ısırma, çiğneme gibi hareketleri sağlar. Ayrıca yüzdeki hisleri beyne taşıma görevini yerine getirir. Bu nedenle trigeminal sinirinde bir problem olan kişide yüze dokunma, yemek yeme, diş fırçalama, ağız çalkalama gibi bazı eylemler de ağrı ataklarının ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

Trigeminal nevralji tehlikeli mi?

Trigeminal nevralji ölümcül bir hastalık değildir. Doğrudan can kaybına neden olmaz. Ancak hastaların yaşam kalitesine ciddi oranda zarar verir. Ne zaman geleceği belli olmayan şiddetli yüz ağrıları yaşamı olumsuz etkiler. Kişilerin ruh sağlığına zarar verir. Bu nedenledir ki “delirten hastalık” ve “intihar hastalığı” olarak da adlandırılmıştır. Öte yandan ağrının şiddeti, sıklığı ve süreci de zaman içinde artabilir. Ciddi ağrı atakları geçiren kişinin sosyal yaşamı da maalesef zarar görür. 

Trigeminal nevraljinin kendiliğinden geçmesi mümkün mü?

Hastalığın kendiliğinden geçmesi beklenen bir durum değildir. Tedavi edilmesi gerekir.

Trigeminal nevralji atakları ne kadar sürer?

Ağrı ataklarının bir iki dakikadan fazla sürmesi beklenmez. Saniyeler içinde dahi ağrı yok olabilir. Ancak ağrının sıklığı değişkenlik gösterir. Kimi olgularda hastanın ağrısı 10 dakika sonra tekrarlayabilirken kimi olgularda 2 ay boyunca ağrı görülmeyebilir.

Trigeminal nevralji ağrısı nasıl olur?

Ağrı çene, yanak ve göz bölgelerinde hissedilir. Çok şiddetli ve zonklayıcı bir ağrıdır. Tek bir noktadan çıkar ve çevresine de etki eder. Bu nedenle sıklıkla diş ağrısıyla karıştırılır.

Trigeminal nevralji ilerler mi?

Trigeminal nevraljiye neden olan esas probleme göre hastalık ilerleme gösterebilir. Örneğin bir beyin tümörünün trigeminal sinire yaptığı bası nedeniyle hastalık oluşmuşsa tümör büyüdükçe trigeminal sinir de o kadar zarar görür. Dolayısıyla ağrı atakları şiddetlenebilir ve sıklaşabilir. Trigeminal nevralji en sık bir damarın sinire yaptığı bası nedeniyle olur. Damarın sinire yaptığı bası artarsa yine ağrı atakları kötüleşebilir.

Trigeminal nevralji göze vurur mu?

Beyinden çıkan trigeminal sinir kulak hizasına geldikten sonra dallara ayrılır. Alt çene, üst çene ve göz bölgesine giden farklı dallar vardır. Trigeminal nevralji en çok çeneye giden sinirlerde olsa da göz bölgesine giden sinir dallarında da olabilir. Bu durumda ağrı göz ve çevresinde hissedilebilir.