Beyin Metastazı Nedir? Beyin Metastazı Nasıl Anlaşılır?
Beyin metastazı beyne sıçramış tümör anlamına gelir. Vücudun farklı bir organ veya dokusunda oluşan ve ardından beyne yayılan tümörleri ifade eder. Tüm beyin tümörü olgularının yarısının beyin metastazı olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde en sık akciğer kanseri, kadınlarda ise meme kanseri beyne metastaz yapar.
Kanser beyne nasıl metastaz yapar?
Kanserli hücreler kan damarlarına girer ve diğer organlara metastaz yapar. Beyin, vücudun en çok kan damarına sahip bölgelerinden biridir. Beynimizdeki kan damarlarının uzunluğu yaklaşık 180 bin kilometredir. Hatta bu damarları beslemek için kalpteki kanın 4’te birinin beyne pompalanması gerekir. Beynin bu yapısı metastazların da önüne açar. Beynin en çok kan pompalanan yerlerinde metastaz oluşma riski daha yüksektir. Metastatik tümörler genellikle tek bir noktada değildir. Beyinde birden fazla metastaz ile sıklıkla karşılaşılabilir.
Belirtiler
Beyin metastazları da diğer tüm beyin tümörleriyle benzer belirtileri gösterir. Bunlar nelerdir?
- Baş ağrısı
- Bulantı, kusma
- Tümörün beyindeki etki alanına göre kuvvetsizlik, dengesizlik, uyuşma, nöbet tablosu, davranış değişikliği
Tedavi
Beyin metastazlarının tedavisi karmaşıktır. İyi planlanmalıdır. Cerrahi, radyoterapi/radyocerrahi, kemoterapi elimizdeki tedavi seçenekleridir. Beyin metastazlarının mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Aksi takdirde hastaların yaşam beklentileri 1-2 aya kadar inebilir.
Cerrahi
Metastatik beyin tümörleri ameliyat edilebilir. Tümörün özelliklerine göre ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavilerden önce ya da sonra yapılabilir. Cerrahi ile tümörün mümkün olduğunca temizlenmesi amaçlanır. Bu ameliyatlarda ne kadar tümör çıkarıldığı hastanın sağ kalım süresini doğrudan etkiler. Özellikle bir tane, büyük ve beynin fonksiyonel sinirlerine baskı yapan bir metastazdan bahsediyorsak ilk seçenek olarak cerrahi değerlendirilmelidir. Ancak her beyin metastazına cerrahi yapmak mümkün değildir. Metastaz çok sayıdaysa ve beynin farklı noktalarındaysa ilk aşamada cerrahi yaklaşım tercih edilmeyebilir.
Radyoterapi
Beyin metastazlarının tedavisinde radyoterapi uygulamaları umut veren sonuçlara sahiptir ve tedavide önemli bir yer tutmaktadır. Günümüzde, farklı özelliklere ve donanımlara sahip radyoterapi cihazları vardır. Gelişen teknolojiyle beynin sağlıklı dokularına en az derecede zarar verme riskiyle bu radyoterapi uygulamaları yapılabilmektedir. Bu tedavi ile beyin metastazlarını mümkünse yok etmek ya da küçültmek mümkün olabilir. Özellikle beyinde çok sayıda küçük metastazların olması durumunda tüm beynin radyasyon tedavisi görmesi ilk seçenek olabilir.
Radyocerrahi
Beyin metastazlarına Gamma Knife radyocerrahi tedavisi uygulanabilmektedir. Özellikle hastanın beyninde az sayıda küçük metastaz varsa bu tedavi yöntemi öncelenebilir. Gamma Knife teknolojisindeki gelişmelerle tümöre verilen ışın tek seferde beyne iletilmek zorunda değildir. Yeni nesil Gamma Knife Icon cihazlarında bu radyasyonu 3-5 güne kadar bölmek ve sağlıklı beyin dokularına gelebilecek herhangi bir zararı mümkün olduğunca ortadan kaldırmak mümkündür.
Kemoterapi
Hastaya damar yolundan kanser ilaçlarının verilmesini kapsayan kemoterapiden de beyin tümörlerinin tedavisinde faydalanmaktayız.
Sonuç
Beyin metastazlarının mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Tümörün tipi ve karakteri tedavinin sonucu doğrudan etkiler. Metastaz sayısı da bir o kadar önemlidir. Hastanın genel sağlık durumu ve primer tümörünün durumu da göz önüne alınır. Doğru planlanmış bir tedavi ile hastanın yaşamı uzayabilir, kimi olgularda hastalık ortadan kaldırılabilir.
Beyin Metastazı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Hangi tümörler beyne metastaz yapar?
En sık akciğer kanseri beyne metastaz yapar. Erkeklerde en sık akciğer kanseri kadınlarda ise en sık meme kanseri beyin metastazına yol açar. Kolon, böbrek, kemik, baş ve boyun tümörleri başta olmak üzere vücudun birçok farklı yerindeki tümör de beyne metastaz yapabilir.
Beyin metastazları ne kadar sık görülür?
Beyin tümörleri, vücudumuzda görülen tüm tümörlerin yalnızca yüzde 2’sini oluşturur. Beyin tümörleri özelinde incelediğimizde metastatik beyin tümörleri en sık görülen beyin tümörü türüdür. Özellikle kanser hastalarına yönelik artan tedavi olanakları ve bazı kanser hastalarının daha uzun süre yaşayabilmeleriyle birlikte zaman içinde primer tümörün (örneğin akciğerdeki bir tümör) metastaz yapma riski de artmıştır.
Metastazlar beynin hangi bölümünde görülür?
Herhangi bir organdaki kanser beyne kan damarları yoluyla ulaşır. Bu da beynin en çok kanlanan bölümlerinde metastazın daha sık görüleceği anlamına gelir. Yaklaşık olarak metastazların yüzde 80 ila 85’i beyinde, %10‐15’i beyincikte, %3‐5 kadarı da omurilik soğanında olur.
Beyin metastazı olan hasta ne kadar yaşar?
Beyin metastazları tedavi edilmezse 1 ila 3 ay arasında hasta yaşamını kaybedebilir. Beyinde sadece 1 tane metastaz bulunulabileceği gibi beynin farklı bölümlerinde birçok farklı metastaz da görülebilir. Bu hastaların doğru planlamayla en iyi şekilde tedavi edilmeleri gerekir. Böylece yaşam süresi uzayabilir tam iyileşme dahi mümkün olabilir.
Hangi hastalara radyoterapi uygulanır?
Beyin metastazı olan neredeyse her hastaya radyoterapi uygulanır. Özellikle beyinde fazla sayıda metastaz olan hastalarda tedaviye radyoterapi ile başlanabilir. Bu hastalarda cerrahi tedavi mümkün değildir. Radyoterapinin etkisine göre tedavinin devamında cerrahi tekrar değerlendirilebilir.
Beyin metastazı hastası ne kadar süre radyoterapi alır?
Genelde 10 gün sürer. Hastanın durumuna göre süre uzayıp kısalabilir. Hastaya cerrahi uygulanıp uygulanmayacağına göre de radyoterapi süresi değişebilir. Bazı tümör tipleri radyoterapiye daha iyi yanıt verirken (meme kanseri gibi) bazı tümörler (böbrek ve kolon gibi) daha güç yanıt verirler.
Beyin metastazı için radyoterapi gören hastalarda ne tür yan etkiler görülür?
Hastalarda tedavi sürecinde saç dökülmesi, bulantı, kusma, beyin ödemi görülebilir. Geç dönemde ise radyoterapi nedeniyle beyin hasarı, demans, unutkanlık görülebilir. Günümüzde daha hassas radyoterapi cihazlarıyla milimetrik ışınlamalar yapılmakta ve bu riskler mümkün olduğunca azaltılmaktadır.
Beyin metastazı ameliyat edilir mi?
Evet edilebilir. Cerrahiye uygun beyin metastazlarında mutlaka cerrahi tedavi düşünülmelidir. Örneğin, beyinde sadece bir metastatik tümör varsa cerrahiyle bu tümör mümkün olduğunca çıkarılabilir. Sonrasında radyoterapiyle tedaviye devam edilebilir. Başarılı bir cerrahi rezeksiyon bu hastalara ciddi yarar sağlayabilir.
Radyocerrahi hangi beyin metastazlarına uygulanabilir?
Radyocerrahi özellikle beynin belli bir alanında, küçük ve az sayıda bulunan metastazlara yönelik uygulanabilir. Radyocerrahide bu tür tümörlere yüksek dozda, odaklanmış ışın gönderilir. Ayrıca ameliyat edilmesi riskli hastalarda da radyocerrahiye başvurulabilir. Bu tedavi için Gamma Knife ve Cyberknife cihazlarından yararlanılabilir. Bir şekilde tedavi edilmiş sonra yeniden ortaya çıkmış metastazlarda da radyocerrahi düşünülebilir.
Beyin metastazı olan hastaya kemoterapi uygulanır mı?
Evet uygulanabilir. Tümörün tipine göre radyoterapiye ek olarak hastanın tedavi planına kemoterapi de eklenebilir.
Beyin metastazı iyileşir mi?
Beyin metastazı kötü huylu beyin tümörü anlamına gelir. Bu nedenle hastaya ciddi bir tedavi uygulamak gerekir. Uygun tedaviyle hastanın semptomları hafifletilebilir, yaşam süresi uzatılabilir.