Baş Ağrısı Nedir? Çeşitleri ve Tedavileri

Baş ağrısı toplumun neredeyse tüm bireyleri tarafından yaşam boyu en az bir kez deneyimlenen bir durumdur. Baş ağrısının onlarca farklı nedeni vardır. Kimi zaman bu nedenler ortaya konabilirken, kimi zamanda tespit edilemeyen nedenlerle baş ağrıyabilir. Baş ağrılarının çok küçük bir kısmında bir tıbbi tedavi gerekir. Çok daha nadir bir kısmı da cerrahiyle tedavi edilebilmesi gereken hastalıklardan kaynaklanır. Ancak şurası net ki baş ağrıları hayat kalitesini olumsuz etkiler. Odaklanmayı, iş yapmayı, yemek yemeyi, konuşmayı, düşünmeyi, uyumayı zorlaştırır.

Baş ağrısı, genellikle başın belli bir bölümünde olur. Sıkıştırıcı ve zonklayıcı bir ağrı olarak tarif edilir. Yavaş yavaş artabileceği gibi birdenbire de başlayabilir. Dakikalar içinde geçebileceği gibi birkaç gün boyunca sürebilir. Bu haliyle baş ağrıları oldukça geniş bir yelpazede değerlendirilir.

Baş ağrısı insanlık tarihi kadar eskidir. Baş ağrısına neden olan sinirler, hipotalamus ve beyin sapında bulunur. Buralar beynin en eski bölümleridir. Bu da bize insanoğlu var olduğundan beri baş ağrısının da var olabileceğini düşündürür.

Baş Ağrısı Nedir?

Baş ağrısı, genellikle başın alın, şakak ve ense kısımlarında görülen bir ağrı çeşididir. Vücuttaki neredeyse tüm ağrılar omurilik yoluyla beyne iletilir. Ancak baş ağrısı doğrudan beynin kendisinden veya kafatasından kaynaklanır. Bu nedenle şiddetli bir baş ağrısı vücudumuzu kolaylıkla etkisi altına alır. Dinmedikçe de hareketlerimizi ve düşüncelerimizi ciddi manada kısıtlar.

Baş ağrısı tüm toplumlarda oldukça sık görülür. Aile hekimlerine başvuran 10 hastadan 1’inin, acile başvuran 10 hastadan 3’ünün ve nöroloji/beyin cerrahisi bölümlerinde başvuran her 3 hastadan 1’inin temel şikayetinin baş ağrısı olduğu öngörülmektedir. Ancak baş ağrılarının %95’ten fazla bir kısmı ciddi bir sağlık soruyla ilişkili değildir. Genellikle gelip geçicidir.

Türleri

Baş ağrılarını iki grupta toplamak mümkündür: birincil ve ikincil baş ağrıları. Birincil baş ağrıları, ağrının başlı başına kendisiyle ilişkilidir. Yani, baş ağrısına neden olan bir hastalık söz konusu değildir. Baş ağrısı sorunun kendisidir. Bu gerilim tipi bir baş ağrısı olabileceği gibi ağrı migrenden de kaynaklanabilir. Baş ağrılarının %90’dan fazlası birincil baş ağrılarıdır.

İkincil baş ağrıları ise vücuttaki bir sorunun, hastalığın baş ağrısına yol açmasıdır. Hipertansiyon, beyin tümörleri, grip, travmalar ikincil baş ağrısına örnektir.

Birincil Baş Ağrıları

Birincil baş ağrılarında ağrının kendisi başlı başına bir sorundur. Gerilim tipi baş ağrısı, migren, nevraljik baş ağrısı ve küme tipi baş ağrısı bu kapsama girmektedir.

Gerilim Tipi

Baş ağrılarından en sık görüleni gerilim tipi olandır. Beyinde bir hasar yoktur, görüntüleme yapılırsa beyinde bir anomali görülmez ve farklı nörolojik şikayetler söz konusu değildir. Peki, bu ağrı neden oluşur? Kesin bir nedeni olmasa da stres, yorgunluk, uykusuzluk, huzursuzluk, sinirlilik, aşırı gürültüye veya sese maruz kalma gibi durumların bu gerilim tipi baş ağrısına yol açabildiği bilinmektedir. Ağrı genelde alın ve/veya ensede olur. Baş bölgesinde bir basınç ve ağırlık hissi söz konusudur.

Belirtileri

• Kafada doluluk, alında veya şakaklarda basınç hissi
• Baş bölgesinden devam ederek boyun ve omuza yayılma
• Parlak ışık ve gürültüye karşı hassasiyet (Migrendeki kadar şiddetli değildir)

Tedavi

Gerilim tipi baş ağrısı bir hastalık değildir. Bu nedenle bir tedaviden söz etmek de mümkün olmaz. Ancak temiz hava alma, dinlenme, yürüyüşe çıkma, su tüketme gibi basit yollarla kendiliğinden geçebilir. Ağrı kesicilere de kısa sürede yanıt verir.

Migren Tipi

Migren, gerilim tipiyle karıştırılmakla birlikte çok daha farklı bir baş ağrısı çeşididir. En belirgin farkı ağrının daha şiddetli ve periyodik olmasıdır. Bu periyod haftada bir olabileceği gibi üç ayda bir de olabilir. Bulantı ve kusma da baş ağrısına eşlik eder. Kişi ışık ve sese karşı aşırı hassasiyet duyar.

Belirtileri

• Migren atağı gelmeden önceki belirtiler: Kabızlık, huzursuzluk, boyun tutulması, sık esneme, dokunma hislerinde güçsüzlük, uyuşukluk, karıncalanma, konuşma ve görme bozuklukları
• Migren atağı esnasındaki belirtiler: 2-3 güne kadar sürebilen şiddetli ağrı, kafada zonklama, mide bulantısı, ışık-ses-dokunma hassasiyeti, baş dönmesi
• Atak sonrası: Bitkinlik, huzursuzluk, baş dönmesi, güçsüzlük… Bunların yanı sıra kişi kendini kısmen de olsa rahatlamış hisseder.

Migreni olan kişilerin hem kendileri hem de aileleri bu sorundan etkilenir. Yapılan bir çalışmaya göre migren hastalarının %67’sinde migrenin aile hayatına negatif etkileri olduğu izlenmiştir.

Tedavi

Migren tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri, ağızdan alınan ilaçlar ve botoks uygulamaları kişiye ciddi yararlar sağlayabilmektedir. Migren tedavisi ve hasta takibi kişinin yaşına göre nöroloji veya çocuk nöroloji uzmanları tarafından yapılmaktadır.

Küme Tipi

Küme tipi ağrı, önceki iki ağrı türünden biraz daha farklıdır. Ağrı yanma ve saplanma şeklindedir. Genelde gözün arka kısmında olur. Buna bağlı göz yaşarması da görülebilir. Uykudan uyandıracak şekilde şiddetli olabilir. Kadınlarda daha çok görülür. Bahar aylarında daha yoğundur. Bu dönemde bir iki ay boyunca sürekli baş ağrısı olabilir.

Belirtileri

• Ağrı yüzün tek tarafındadır, kızarıklık ve gözyaşı olabilir.
• Huzursuzluk hissi vardır.
• Göz çevresinde şişlik, göz kapağında düşüklük olabilir.

Tedavi

Özellikle ağrının yoğun yaşandığı dönemlerde kullanılan ilaçlar ile ağrının şiddeti ve sayısı azaltılabilmektedir.

Nevraljik Tipi

Nevraljik tip ağrı diğer baş ağrılarından çok daha farklı bir yerdedir. Aniden yaşanan bir elektrik çarpması gibidir. Kafatasındaki sinirlerin gerilmesi, dış bir unsurdan etkilenmesi, üzerinde bir bası olması nevraljik ağrıya neden olabilir. Genellikle tek taraflı, kafanın arka kısmında, ensede ve şakakta olur. Oksipital nevralji ve trigeminal nevralji en bilinen nevraljik ağrılardır.

Belirtileri

• Ani ve şiddetli ağrı
• Nöbet geçirme, konuşma zorluğu, ense sertliği, kusma gibi semptomlar

Tedavi

Nevraljik baş ağrıları oldukça şiddetli olabilir. Bu yüzden mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Epilepsi tedavisinde de kullanılan ağızdan alınan ilaçlara başvurulur. Ancak hastaların bir bölümünde ilaç tedavisi bir sonuç vermez, verse de zaman içinde ağrılar yeniden ortaya çıkar. Bu durumda beyin ve sinir cerrahisi hekimlerince cerrahi veya girişimsel tedavi uygulamak gerekebilir.

İkincil Baş Ağrıları

İkincil grup baş ağrıları, hastanın mevcut bir hastalığının sonucu olarak ortaya çıkar. Örneğin, kişi grip olmuştur burnu akıyordur bunun yanı sıra bir de başı ağrıyordur. Bu durumda grip vücudu terk ederken baş ağrısı da yok olur. Ancak ikincil baş ağrıları geniş bir yelpazede değerlendirilir. Hipertansiyon, beyin tümörleri, kafa travmaları gibi önemli ve tedavi edilmesi gereken hastalıkların bir semptomu olarak da baş ağrısı ortaya çıkabilir. İkincil tip baş ağrıları, tüm baş ağrılarının yaklaşık %10’unu oluşturur. Baş ağrısına en sık neden olan hastalıklar hangileridir?

Alerjik Baş Ağrısı

Alerjik bünyeli çocuklarda ve yetişkinlerde, alerjik reaksiyonla birlikte baş ağrıları ortaya çıkabilmektedir. Alerjiler çocukluk çağında daha sık görüldüğü için grip, nezle gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarını alan çocuklarda diğer semptomların yanı sıra baş ağrısı da görülür. Baş ağrısı en çok da sinüzit durumunda olur. Sinüzit, burun çevresindeki kemiklerin içinde bulunan hava kanallarının iltihaplanmasıdır. Sinüzitin neden olduğu baş ağrısı, gözlerin arka kısmında ve alında toplanır.

Tedavi

Sinüzitin veya başka bir alerjik reaksiyonun tedavi edilmesi ile baş ağrıları da ortadan kalkar. Sinüzit ilaç tedavisiyle giderilebilir. Bazı olgularda ise cerrahi gerekebilir. Hastalar tedavi için aile hekimlerine ve kulak burun boğaz uzmanlarına başvurabilir.

Hormonal Baş Ağrıları

Kadınlarda görülen hormonal değişiklikler baş ağrısını tetikler. Regl ve gebelik süreçlerinde baş ağrısı ortaya çıkabilir. Bunun nedeni östrojen seviyesindeki değişmelerdir. Östrojen hormonu beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanır. Böylece, baş ağrısı ve östrojen hormonu arasındaki ilişki rahatlıkla kurulabilir.

Tedavi

Regl ve gebelik kadınların doğal sürecidir. Bu nedenle hormon değişikliklerine bağlı baş ağrılarında bir tedaviden bahsetmek mümkün değildir. Regl sürecinde yaşanan baş ağrıları için ağrı kesici ilaçlar faydalı olabilir. Gebelikte yaşanan baş ağrılarında ise ağrı kesici kullanımında dikkatli olmak gerekir. Gebeliğinizi takip eden kadın hastalıkları ve doğum uzmanı en doğru yönlendirmeyi yapacaktır.

Hipertansiyona Bağlı Baş Ağrısı

İkincil baş ağrılarında endişe etmemize yol açan bir durumdur. Hipetansiyon baş ağrısına neden olmuştur. Ağrının nedeni tansiyonun bir anda dramatik olarak yükselmesidir. Baş ağrısı hipertansiyon nedenliyse çarpıntı, uyuşukluk, burun kanaması, göğüs ağrısı veya nefes darlığı gibi semptomlar da ortaya çıkar.  Ağrı kafa hareketleriyle birlikte şiddetlenir.

Tedavi

Hipertansiyon ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alındıktan sonra, baş ağrıları da kendiliğinden azalır/kaybolur.

Travmalar

Yaşanan bir travmadan sonra da baş ağrıları görülebilir. Trafik kazaları, düşme, yaralanma gibi durumlar sonrası baş ağrısı olabilir. Bu ağrılar birkaç ay boyunca devam edebilir. Yapılan görüntülemelerle kafatasının ve beynin bir hasar alıp almadığı kontrol edilir.

Tedavi

Travma sonrası beyinde bir hasar varsa, kafatasında çatlak meydana geldiyse, beyinde kanama oluştuysa gerekli tedavinin beyin cerrahı tarafından yapılması gerekir. 

Beyin Tümörleri

Başı ağrıyan kişilerin en korktuğu senaryo beyinde bir tümör olmasıdır. Ancak baş ağrısıyla hekime başvuran kişilerin çok az bir kısmında beyin tümörlerine rastlanır. Beyin tümörleri nedeniyle oluşan baş ağrıları kafatasında ciddi basınç yaratır. Bu da şiddetli bir ağrıya sebep olur. Bu, ağrı kesicilere cevap vermeyen, bitmeyen, sabah akşam devam eden bir ağrıdır. Öksürme ve hapşırma durumunda beyindeki basıncın artmasıyla birlikte ağrı da artar.

Tedavi

Beyin tümörleri cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi ile tedavi edilebilir. İyi huylu tümörler cerrahi ile tamamen vücut dışına çıkarılabilir. Kötü huylu tümörlerde ise cerrahinin yanı sıra diğer tedavi seçeneklerinden de yararlanılır. Tümörün tedavi edilmesiyle baş ağrıları da ortadan kalkar.

Beyin tümörleri hakkında detaylı bilgi için tıklayınız

Anevrizmalar

Anevrizmalar, beynin içinde oluşan küçük, tehlikeli baloncuklardır.  Anevrizmalar genelde belirti vermez. Verdiğindeyse bu belirti genelde sıradan bir baş ağrısı gibidir. Ağrı gözün arka kısımlarındadır. Ancak anevrizma asıl belirtiyi patladığı esnada verir. Beyindeki bu baloncuk patlayarak beyin kanamasına neden olabilir. Bu durumda beyinde bomba patlaması gibi bir baş ağrısı ortaya çıkar.

Tedavi

Patlayan anevrizmaların acilen tedavi edilmesi gerekir. Anevrizma patlamadan tesadüfen bulunduysa da yine cerrahi tedavisi düşünülebilir.

Kafeine Bağlı Baş Ağrısı

Kahve tüketmeyi seven kişilerin başı ağrıdığında en sık sorduğu iki sorudur: başım ağrıyor kahve tüketsem geçer mi? ve başım ağrıyor acaba çok mu kahve içtim? Aşırı kahve tüketimi baş ağrısına neden olabilir. Kişide migren de varsa baş ağrısının ortaya çıkma riski artar. Uzun yıllar her gün kahve içen birisi de kahveyi bıraktığında kısa bir süre baş ağrılarından mustarip olabilir. Ancak bunların hepsi kısa süre içinde gerekli önlemler alındığında kendiliğinden geçen ağrılardır.

Yorgunlukla Gelen Baş Ağrısı

Yoğun fiziksel aktivite baş ağrısına neden olabilir. Aşırı ağırlık kaldırma ya da cinsel ilişki sonrası bu ağrı türü görülebilir. Kafatasının içindeki kan akışı arttığı için basınç hissi ve zonklamayla kendini hissettirir. Kısa sürelidir. Kişinin istirahat etmesi ve kalp ritminin normale dönmesi ile ağrı da kaybolur.

Hangi Baş Ağrılarında Doktora Gitmeliyim?

• Baş ağrısı 2 günden uzun bir süredir varsa
• Artarak devam ediyorsa
• Ayın yarısından fazlası hafif de olsa baş ağrısıyla geçiyorsa
• Baş ağrısı bir anda, bomba patlarcasına ortaya çıktıysa
• Baş ağrısına farklı semptomlar eşlik ediyorsa (görme bozuklukları, bulantı, kusma, davranış bozuklukları vd.)